Rêber Apo: - Îro ez ji aliyê jinê ve diaxivim. Gelo ev bîrdozî pêk were dê çawa be. Ger dê Kurdistan bibe mijara gotinê yan jî ger em bibêjin di axên dayîk de jiyan a herî xweşik e, berî her tiştî bîrdoziya jinê bê ax nabe. Heta vebûna axê ji çandinî û hilberînê re, hindekî bi hunera jinê ve girêdayî ye. Tê wê wateyê ku rêgeza yekemîn a bîrdoziya jinê jiyîna wê di axa ku jê ji dayikbûye de ye. Ango rêgeza yekemîn bi gotina rojane ve welatparêzî ye.
Hêmanê duyemîn ger ê di jiyanê de cih peyda bike, divê jin bi hizra xwe ya azad û vîna xwe ya azad ve tevlî jiyanê bibe. Ger dê ev bîrdozî pêk were, weke raveyekê vê ya herî şênber jin, weke dixwaze dijî û biryarê dide. Emê bi, bi hizirandina wê bawer bin. Emê li hemberî vîna wê rêzdar bin. Rêgezeke vê bîrdoziyê ya jêneger jî ev e. Ev yek ez jî bim dê jin bibêje “ezê bi te re bi vîn û hizra xwe ve bijîm.” Li gel vê dê gelekî bi rêgez, gelekî bi proje û bi plan be. Di vê rêgezê de ezê hindek avantajên xwe ve jinê bixapînim, ew jî bi jinbûn û zayendîtiya xwe ya erzan ve min bixapîne re cih nîne.
Ji bo ev yek çêbibe û ji bo parvekirina jiyaneke xwe dispêre azadiyê, rêxistinbûn pêwîst e. Ev jî hêmana sêyemîn e. Mirovekî ne rêxistî hîç e. Rêxistinbûna destpêkê bi jinê dest pê kiriye. Hêza ku herî zêde divê rêxistinbûnê esas bigre jin e. Dibe ku zilam bêrêxistin be. Yan jî jixwe rêxistina zilam gelek e. Divê jin rêxistina xwe ya taybet ango bi giştîkirina YAJK ê re pêwîstiya xwe heye. Divê saziyên xwe yên hişyariyê li hemû qadan belav bike. Divê jin bi rêxistinbe. Divê hun vê carekê ji guhê xwe re bikin guhar.
Weke hêmanê çaremîn jî li gel rêxistinbûnê divê hun hemû jiyana xwe ji tekoşînê ava bikin. Ji ber ku nasnameya jinê ji ber bêtekoşîniyê ketiye nava çar dîwaran. Karên hevîr dane wê bi karên ji rêzê ve hatiye mijûlkirin. Ango di nava ferzkirineke weke kesayeta karên vala hatiye hiştin. Ji ber wê jî di serî de esasên bîrdozî û polîtîk di derbarê rêxistinbûnê çandê, kurtayî her qadeke ku wê bihêz bike de divê tekoşer be, divê jin bibêje “ezê rêxistinêr bim, kar û îşê min tekoşînkirin e.”
Li gor min têkîliya jiyana bi jinê re bi estetîk, xweşikbûnê ve jî heye. Ev jî hêmana pêncemîn e. Asta kirêtiya jiyanê ya vê gavê têkîliya xwe bi çewisandin û dagirkeriyê ve balkêş e. Divê jina ku dixwaze bijî, huner, çand û estetîkê ji nedîtî ve neyê. Em ji fîzîka wê bigrin xweşikbûna hizir, em ji xîtaba wê bigrin, heta ronahiya giyanî divê bi nêrîneke estetîk û rêgezê ve girêdayî be.
Ger hun van pênc rêgezan jiyaneke ku van bi rengê madeyan û rêgezan hîn jî ziravtir bikin û wê jiyanê ji xwe re esas bigrin, li gor min tê wateya ku we çeka rizgariyê ya herî mezin bi dest xistiye. Ez ji ber roja jinê diyar dikim ku bi vê çeka xwedî îdîaya herî mezin e ve tu zilam û tu saziyên ku hun neynin rê nîne. Li gor min jiyana herî xwedî nirx e. Ger em dibêjin, ji îro re girêdanî, ji îro re rêz li ser bingehê van rêgezan mînak di me de bi rengê YAJK ê rêxistineke jinê ya hîn bilindtir dibe û tekoşîna wê ya li ser bingehê van rêgezan ve emê bersiva herî mezin bidin mirovahiyê û şerê qirêj.
Ji ber vê rojê careke din ez diyar dikim ku ez di xizmeta hemû jinên azad de me. Dîsa di serî de dayîk û taybetî hemû gerîlayên me yên jin ên egîd ku şer dikin re, diyar dikim ku ez mirovê hemû jinên me yên di nav tekoşînê de ne me û zilamê wan im. Rêz û hezkirinên xwe pêşkeş dikim.
8 Adar 1998
- Ayrıntılar
Rêber APO
Ecêb dimînim, çima hun me fêm nakin? Îca keçên ciwan ên wek we çima fêm nakin? Xwediyên wê berxwedana mezin rêhevalên Ronahî û Bêrîvan, bi taybetî jî rêhevala Ronahî, rêhevaleka ku bi me baş têgihîştiye. Jixwe me vê di rapora wê de jî dît. Di raporekî din de dibêje, “Ez, ji duyemîn civîna çapemeniyê ya di pêvajoya agirbesê de pir bandor bûm. Tevî ku hun hewqas derfet diafirînin, ji jinan û her cure pêşketinê re destek didin, di nava me de hê jî yeka di wê astê de tune. Halbûkî pir ked hatiye dayîn. Bi zanebûna xwe yên ku kesayetiyeke rast girtine zêde nîn in. Her ku ez partiyê nas dikim zêdetir pê ve têm girêdan. Dema ku ez kesayet û bûyer, rasteqîna şer û qoxanê dinirxînim, yên tên xwestin ku pêwîstekên girêdanê ne û carna jî hewl didim ku zêdetir bidim.’’ Çawa ku min got, şêwaza wê vebir e, bi ya min pir girîng e. Divê hun jî hindek biramin. Riya jiyandina bîranîna wê, weke wê di gihîştina hêza têgihîştinê û xwedîbûna disîplîna jiyaneke saxlem de derbas dibe. Di nava we de hinek kes dibe ku bixwazin bibin layiqê wê. Bi taybetî pêvajoya jiyana xwe ya ku bi PKK’ê re bûye yek ka çawa girtiye dest û çawa xwe pêgirê vegûherînê kiriye fêm bikin. Bi taybetî ev di destnivîsên wê de hene. Li vana binêrin, fêr bibin û rêzdar bin. Ji ber ku ev nirxên mezin in. Ger azadî hêsanî ba, wana wê riyê nediceriband.
Rêhevala Ronahî di hevokeka xwe de dibêje, “Serokatî giyan û can dide, a girîng vê derbaskirina jiyanê ye!’’ vê yekê bi çalakiya xwe şewitandinê derbasî jiyanê dikin. Ev, bûyereke mezin e. Heke hun jî hindek durust bin, wê wêrekî û fedakariya ku hun dibêjin ka çi ye, bibînin û fêm bikin. Her ku ev çalakî li ser navê me tê çêkirinê, em jî neçar in ku rêzdar bin. Ma gotina, “Em erzan jiyan’’ qet li we tê? Ez li wan kesên ku li hember nirxan dikevin berevajiyê şaş dimînim. Qet naxwazim dilê xwe bi wana bişewitînim. Her ku hun bi van nirxan ve ne girêdayî bin, bi misogerî em nikarin we têxin şûna zilaman. Ev jî qewîtiya wan û girêdana bîranîna wan diderbirîne. Ezê, ka ew mirovên çawa bûn, keçên ciwan ên çawa bûn û di nava azweriya jiyaneka çawa de dixwestin bimînin, bizanibim û biriya xwe bidimê. Bi misogerî ezê wisa bikim. Ji min tiştekî din nepên. Hun çiqas hatibin xistin, hun çiqas xafîl bin bibin, jiyana wan ji bo we fermana herî mezin e. Her ku hun endamekê artêşa egîdan e, hunê bi gora vê fermanê bijîn. Hun dibêjin ku, em dixwazin werin ARGK’ê û werin nav artêşa jinê. Wê demê serleşkerên vê wisan in û bi gora vê hunê tevbigerin.
Ez bi xwe jî di xizmeta wan de me. Ew mirovên di jiyanê de tiptijî bûn. Dahûrîneke jiyanê heye, lê binêrin, hunê di nava şaşwaziyê de bimînin. Pênaseyên zayendîtiyê hene, dibêjin; “Sehaya herî zêde ku jin û zilam hev û dî dixapînin!’’ Çi nirxandineke mezin e! Yanî dibêje, “di navê de lîstik heye!’’ sextetî û koledarî heye. Dibêje, “Azadiya wê pir zor e!’’ Dibêje, “çi mixabin em nebûn nasdarê wê azadiya çawa ku Serokatiya Partiyê dixwaze!’’ Lê weke hedefekî datînin pêşiya xwe. Tebî ev dibine nirxên ku pêwîst e hun pê ve girêdayî bimînin. Wisa bi hezaran hene. Hê jî ku bê gotin, “Me fêm nekir, me pêwîstekên wê neanî cî’’ qet ne tê pejirandin, ne jî bahane tê hesibandin. Hun ciwan in, egîd in, hunê bi can û dil tevlî van nirxan bibin.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Rewşa heyî ya kurdan, zêde derfet nade şêrekî stratejîk ê êrîşkirinê; ku derfet bide jî ev ne pêwîst e. Wê windakirinên vê ji qezencên wê qat bi qat mezintir be. Lê ev bi salan berdewam bike jî, di rewşeke wisa de ye ku dikare şerekî parastina rewa bimeşîne. Di vê de qet windahî nabe. Dibe ku hinek windahiyen mirovan bibin. Jixwe windahiyên mirinên xwezayî, ji yên şer kêmtir nîn in. Lê qezencên wê zahftir in. Wê bikaribe rûmeta xwe, hebûna xwe, çanda xwe, hişmendiya xwe, vîna xwe û perçe perçe welatê xwe qezenc bike, qet nebe wê di zirûfên şer de jiyana xwe rizgar bike. Ji ber vê yekê pêşeroja şerê parastina rewa heye, xitimandina wê nîn e. Ku di hundir de nebe li derve, li deştê nebe wê li çiya, ku li çiya nebe wê li bajaran, ku çekdarî nebe wê bêçek, ku bêçek nebe wê çekdarî, ku legal nebe wê îllegal, wê her cureyên aboriyê, siyasetê û leşkertiyê biceribîne û bi vî awayî hebûna û çanda xwe bikaribe biparêze. Maye ku di dema me de, ku dewletên herî bi hêz jî êrîşên hebûna çandî bikin û mafên mirovan nas nekin, em di demeke wisa de ne ku, ji hêla dinyayê ve têne tecrîdkirinê.
Ku zext xwe gihandibin qestkirina canê te, mafê herî însanî yê xwezayî neyê naskirinê, mafên çandî yê gelan bi zorê hatibe tepisandinê û hatibe înkarkirinê û pê re ew gelên ku dixwazin bi biryar van mafên xwe bikarbînin bi zorê bêne tepisandin û mehkûmkirinê; li hember vê dewleta dijhiqûqî ku li gorî pêwîstiyên hiqûqî yên gerdûnî tevnagere, wê yekîneyên parastina gel cureyên çek bikaranînê jî di nav de, bi hemû ziraviyên hunera şer bikaranînê, wê derbasî asta parastina rewa bibin. Divê vê wekî mafekî zagona bingehîn bibîne, ku di zagona bingehîn de ev maf nîn be, di zagonan de bicîkirina vê kêmasiyê pêwîstiyeke neçarî ya feraseta parastina rewa ye. Ku dewleta heyî pîvanên dewletbûna hiqûqê, mafên mirovan ên bingehîn û siyaseta demokratîk esas bigire, tabîkî wê parastina rewa şêweyê şîdeta çekdarî esas negire.
Li hember çalakiyên wekî serhildan û têkoşînên çekdarî ku rê li ber bûyer û encamên gelek mezin vedike, pêwîst e ku hezar carî bê fikirîn û carekî bê kirin. Heta ku zelalbûnek, wê ev çima û bi kîjan armancê, li hember kê, çiqas û di çarçoveyê de, bi kî re û çawa bê birêvebirinê nebe, ku serî li têkoşîna serhildanî û çekdarî bê dayîn; em ê nikaribin ji bin kuştin û yozbûnan derbikevin, loma jî em ê nikaribin pêşiya binketinan bigrin. Encax bi zorê hemû riyên paratina rewa û azadiyê bixitime, hiqûq bê eciqandin, ku mirineke neheq li kes, di plana çandî de li gel bê ferzkirin, divê tenê ji ber pêwîstiyekê serî li têkoşîna serhidanî û çekdarî bê dayîn, wê wekî di hiqûqa gerdûnî û di her zagonên bingehîn de tê îfadekirinê, wekî mafekî parastina rewa serî li têkoşîna serhildanî û çekdarî bê dayîn. Armanca şerên serhildanên çekdarî û bi tarza gerîla ev e ku, hetanî ku pêwîstiyên hiqûqa gerdûnî pêk neyên, hetanî ku pêwîstiyên “mafên sê nifşî” ku di zagonên Neteweyên Yekbûyî de hatiye ziman û Tirkiye jî di nav de, ji hêla welatan ve hatiye qebûlkirinê pêk neyên, mafekî berxwedaniyê yê pîroz ê hemwelatiyên azad û gelên ku xwedî mafên demokratîk in, dikarin vî mafî bikarbînin. Ne ku serî li vê berxwedaniyê dayîn, serî li vê berxwedaniyê nedayîn di cewherê xwe de pêkneanîna pêwîstiyên hiqûqê ye. Pêwîst e ku rexnedayîn di vê çarçoveyê de bê cî.
Em di mijara şîdetê de, tu tiştê ku parastina rewşa qebas bike rast nabînin. Ji bona şerê mûhtemel vê dibêjim; hemû dinya bibe yek jî, Iraq, Îran û Tirkiye bi hev re êrîş bikin jî, divê bi parastineke rewa ku wê ev hêz li hember wê nikaribin li ser bikevin, bersivek bê dayîn. Dikarin herêmên otonom(xweser) ên demokratîk ava bikin. Mîna li Iraqê dikarin di hundir de jî bikin. Ku Dêrsim û Botan guncav be dikarin bikin. Jixwe di pratîkê de sînor ji holê rabûne. Jixwe Botan, Behdînan û Zagros yekpar in û gihîştine hev. Dikarin vanan zêdetir berfireh bikin. Ev qad, qadên parastina rewa ne. Ez dibêjim ku, divê ev di bingeha xeta mûdafaya rewa de be. Her kî êrîşî van qadan bike, em ê mafê xwe yê parastina rewa bikarbînin. Wê van deran, bibine qadên jiyana azad. Tenê ne ji bona kurdan, divê ji bona gelên din jî li van deran di zirûfên demokratîk de qadên jiyaneke azad bi dest bixin. Divê ev qad bibine qadên demokrasiyê.
Wê ev piştgirî bide demokrasiyê û dema vê kir jî wê bi zanatî bike. Divê hêzên parastina rewa, tecrûbeyên Zapatayan ên li Meksîkayê bi kûrahî lêkolîn bikin û dikarin vê bi awayekî guncav li gorî zirûfên berbiçav pêk bînin. Ku bala we kişandibe, tiştên ku zêde xwe têkelî şîdetê bikin nîn in. Bi artêşê wisa zêde pevçûn nîn e, ji sivîlan jî mirin nîn e. Bi gel re diyalogên wan baş in. Li Rojhilata Navîn ciwan, ciwanên kurd, dikarin li başûrê Iraqê li hev kom bibin. Dikarin banga seferbetiyê jî bikin. Lîstik têne lîstin, divê li hember van hişyar bin. Dikarin sazîbûnên xwe yên xweser(otonom) ên demokratîk û komûnan ava bikin. Tirkmen jî di nav de, dikarin ji bona van qadan bangî her kesî bikin. Divê li hember tunebûnê, bibin xwedî sekneke parastineke bêhempa. Ger ku herin ser wan de, ez vê tenê ji Tirkiyeyê re nabêjêm, ji ku dibe bila bibe, divê bikaribin xwe biparêzin. Pêşketinên heyî nîşan dide; ketina wan a bakur jî di rojevê de ye. Bila li qadên guncav, parastina xwe bikin. Di mijara ketina bakur de, ku pir tengijîn dikarin bikevinê. Ger ku aştî pêk neyê, dikarin hemû hêzên xwe, xwe bikşînin herêmên çiya yên stratejîk. Dikarin ji Dêrsimê hetanî Serhedê, hetanî Torosan belav bibin. Ji bona ewlekariya xwe, dikarin li her derî belav bibin. Wê rê û rêbazan, bi xwe bibînin. Ger ku careke din şer dest pê bike, wê ev bibe şerê gerîlayên bi tevger. Ev jî, wê wisa bi asteke kêm de nebe, wê di asteke navîn de be. Bila xwe nexapînin. Bila xwe biparêzin, vê yekê jî bila li qadên çiya yên guncav û bi teqtîkên di cî de bikin.
Hewl didin PKK’ê li başûr tengav bikin. Dibên, gelo em ê bikaribin biqedînin û her dem êrîş dikin û bombebarîn dikin. Bi van bombebaranan û êrîşan hewl didin ku encamek bigirin. Ez aşkere diyar dikim; ev lîstikeke. Çûyîna Tirkiyê ya ser kurdan, bi awayekî stratejîkî bi wê dide windakirinê. Carê carek zagonên poşmaniyê derdixînin. Zagonên poşmaniyê, zêdetir tehrîk e. Ma dibe ku ji mirovek re bê gotin, poşman bibe? Ev li dij xwezaya mirova ye. Min di parêznameya xwe ya sala borî de jî diyar kiribû, di parêznameya xwe nû de jî kêm be jî min bahs kir, her dem, ji bona PKK’ê her dem riyek heye, ew jî dikare ber bi fermandariyên serbixwe ve herin. Dibe ku li ciyên cuda cuda, fermandariyên cuda cuda derbikevin, PKK dikare berê xwe bide van fermandariyên serbixwe. Dibe ku çil fermandarî derbikevin. Ku avêtibin ser qereqolekî, dikarin bavêjin ser bi sedan qereqolî. Derketiye holê ku PKK gelek bi hêz e, ji berê bi hêztir e. Bandora PKK’ê li çar parçeyan heye. Talabanî-Barzanî yê çûyînê ne. Îdeolojiya PKK’ê, li çar parçeyan ji hêla gel ve bi rêjeyeke girîng hatiye pejirandin. PKK li Sûriyê jî bi hêz e, li Îranê jî bi hêz e, li Tirkiyê jî bi hêz e, li başûrê Kurdistanê jî bi hêz dibe. Jixwe PKK, qadroyên teng ên îdeolojîk in, wisa jî dikare bimîne, pêşniyarên min jî wisa bûn. Ya esas dema azadiyê ye. Ev zemîn zindî ye, wê xwe her dem biafrîne. Hûn bi vî şiklî nikarin PKK’ê biqedînin, hûn nikarin vê pirsgirêkê çareser bikin.
- Ayrıntılar
“Dewrêşê Evdî bixwe gerîlayekî mezin e.
Edûl, ew keçikê me yê ku her xwe dişewitînin...”
Rêber Apo
- Ayrıntılar
Rêber Apo
Ji bona demokrasiyan yek pirsgirêkeke dîtir a çalakbûnê jî, der barê di rewşa parastina rewa de wê çawa bê tevgerîne. Parastina Rewa encax di zirûfên dagirkeriyê de dibe xwedî wate. Dema ku li ser gelekî sîstemeke dagirker, mêtînger an jî zextên cuda cuda pêk bên, wê demê li wir dagirkerî heye. Dagirkeriyê, bi tena serê xwe hêzek biyanî jî dikare bike, carnan jî ev nîv bi nîv ji hêla nokerên xwecihê(yerli) jî tê kirinê. Di vê rewşê de peywira parastinê derdikeve holê. Li vir hedef, rakirina dagirkeriyê û sazkirina demokrasiyê ye. Bes ji ber di nav de biyanî hene, em ji parastinê re rewa û demokratîk bibêjin, wê nêzîkatiyeke rastirîn be. Di van zirûfan de, dîsa zirûfên serhildanan û şer derdikeve holê. Dîsa jî şerê rizgariya netewî esas nayê girtin. Her çiqas hêla wê ya netewî hebe jî, li gorî pêwîstiyên demê em ji vê re şerê parastinê bibêjin wê di cî de be, ji ber ku di oxira yekbûnên demokratîk de tê dayîn. Ev cure serhildan û şer, dikarin li bajar û gundan, ya bi tena serê xwe yan jî bi hev re bipêşbikeve.
- Ayrıntılar
Hevdîtina Rêber Apo bi Parêzeran re
8 Çile 2010
Di wê demê de derdora Mistefa Kemal ji alî Îngilizan ve bi kadroyên Îtihad-Terakî hatiye dorpêç kirin, Îngilizan çar aliyê wî dorpêç kirine. Îngilizan bi destên kadroyên Îtihatgir politîkayên xwe ferz dikirin, lê Mistefa Kemal jî dixwest qerta Moskova û Lenîn bilîze. Lê Îngiliz di vê mijarê de pir zîrek û pispor in. Bi riya Kazim Karabekîr û Înonu polîtîkayên xwe didan meşandin. Min heya niha bandora Îngilizan weke rawêjî (texmînî) digot, lê êdî rola Îngilizan misoger e. Ji ber ku belge vê yekê îspat dikin û ev wisa ye. Min di rojnameya Hurriyetê de xwend, Cemîl Koçak nivîsandibû, vê ya bi qismî piştrast dike. Îngilizan Şoreşa Fransî bêbandor kirine, her wisa Şoreşa Rûs û şerê rizgari yê Tirkiyê jî rêve birine. Di vî milî de heman tiştê ku anîne serê Robespierre, anîne serê Mistefa Kemal jî. Di Şoreşa Frensî de qral bi Robespierre dane kuştin û pişt re bi komeke hîn nerme jî (ılımlı) Robespierre dane kuştin. Dora Mistefa Kemal jî bi kadroyên Îtihad Terakî hate dorpêç kirin, wî tekoşîn li hemberî vana kir; di wê demê de parlamenterek bi navê Elî Şukrî ku li meclîsê ye tê kuştin, dîsa buyera mirina Xalid Paşayê Dîn heye. Heta Cawîd,ku wezîrê Maliyê bû, da bidardakirin, lê piştî salên 1927an neçar ma ku bi vana re lihev were. Piştî vê lihevhatinê Îtihadgir Mistefa Kemal kirin Serok-komar û bi vî rengî ew bêbandor kirin û tevahiya desthilatî kirin bin destê xwe. Fethî Okyar hevalê nêzikê Mistefa Kemal bû; wî jî tesfiye kirin û hikumeta Înonu anîn şûna wî. Îngilizan bi rêya Înonu û Kazim Karabekîr bandoriya xwe misoger kirin û bi vî rengî polîtîkayên xwe xistin sepanê (uygulama).
Taha Akyol di hêla polîtîkayên Kurd de vê demê weke berî û piştî 1922 vediqetîne. Berî 1922 sozên ku ji Kurdan re hatibû dayîn hene, lê piştî 1922 van sozan têne înkarkirin. Di şerê rizgariyê de ya ku bi Yunanan Tirkiyê dan dagirkirin Îngilistan e. Her wisa dîsa ya ku misoger kir ku bêne avêtên deryayê jî dîsa Îngilistan e. Yekemîn xala rojevê ya Îngilistanê Musul-Kerkûk û petrol e. Piştî ku Yunanan derxist û Tirkan xist bin bandora xwe di gerewa (beramberi, karşılık) Musul-Kerkuk de Kurden Bakûr jî feda kir. Tevî ku van deveran di nava sînorên misaqî mîlî de bûn, bi peymaneke nepenî (veşartî, gizli) ku bi Îngilistanê re hate çêkirin, Tirkiye neçar maye ku dev ji van berde. Hîn jî naveroka vê peymanê nayê zanîn.
Di rastiyê de Mistefa Kemal Jakoben e. Komarparêz e. Ji Komara Fransî îlham digre. Bi dirêjiya dema ku Mistefa Kemal jiya, di navbera Îngilizan û Sovyetan de polîtîkayên denge (hevsengî) şopand. Îngilizan Îonyayîyan, Ermeniyan û Rûman ji Anatolyayê derxist. Dixwazin heman polîtîkayê li Kurdan jî bisepînin. Polîtîkaya dimeşînin ew e ku Kurdan jî ji Bakûr derxin û devletçeya-netew a li Başûr heps bikin. Bûyera Şêx Seîd di rastî de provokasyonek e. Ti haya Şêx Seîd jî ji vê nîne. Li Pîranê (Dicle) du leşker têne kuştin û paşê serhildan bi rengekî bêamadekarî despê dike. Her wisa Şêx Seîd ne di rewşekî wisa ye de ku bikaribe serhildanê bide meşandin.
Bandora Îngiliz li Tirkîye heta salên 1940 û 1950 didome, heta van têkîliyan pir pêş de ne. Di sala 1941 de gelek pîlotên şer ên Tirk, dema ji bo Îngilistanê şer dikin, dimirin. Vana pişt re derketin holê, piştî salên 1950 DYE û Siyonîzma Cihû despêdikin û dibin zal (hakim). Di mijara bidestxistina niştiman (yurt) de du siyonîzmên Cihûyan bi hev re pevdiçin: Cihûtiya Anatolya û Cihûtiya Filîstin. Cihûyên Anatolya dixwazin li cihên ku Îzmîr, Manîsa, Selanîk û Edîrne digre nava xwe, niştiman bidest bixin. Lê Siyonîzma Cihû, ku dixwaze li Filîstinê niştiman destbixe û ji yên ku ji Rûsya û DYE koç dikin pêk tê, axên Filîstinê weke niştimana xwe ya bingehîn dibîne. Di encam de vana raser (baskın) dibin û Îsraîl tê damezrandin. Bavê Samî Kohên jî di nava Cihûyên Anatolyayê de heye. Di dema damezrîna komarê de pir bibandor in û hîn jî di nava artêş, darazî (yargı), zanîngehan de pir bibandor in. AKP jî bi Îsraîlê re dixebite. Netenyahû netewperesteki radîkal e, lê bi taybetî Olmert û Barak bi AKP ê re di nava ahengiyê de ye.
Odeya kozmîk dîmenek e. Lê di rastiyê de pêwîst e mirov li pey vê ango li plana pişt vê binêre. AKP bi tena serê xwe nake. Peymana Erdogan-Başbug heye û li pey wan DYE heye. Wê peyva ‘sedsalî’, ku di van rojan de despêkirine bikartînin, ji min girtine. Ji berê ve ez dibêjim ku kokên sedsalî yên vê Ergenekonê hene. Xwe dispêre xebatên Teşkîlat-i Mahsusa ya xwe di sala 1906 de. Heta beriya wê bidardakirina Evdilezîz a di 1876 de, xwe dispêre tiştekî dirûbî (benzeri) vê. Ji wan rojan heya van rojan tê. Vana di wê demê de, di tevahiya welatên Îslamê de, di wateya umetgerî de xwe birêxistin dikin. Hem Îslama nerm, hem jî Îslama radîkal bi Emerîka re pêwendîdar in. DYE rola îslama nerm daye AKPê. AKP hewl dide Ereban ji xeta îslama radîkal bikişîne xeta îslama nerme. Hewl dide vê yekê bi rêya Hemasê bike. Lê ez Ereban nasdikim, wê neyên xeta AKPê û AKP jî nikare wê ya biserbixe. Tam girêkeke kor mijara gotinê ye. Wê nikaribin ji nava vî karî derbikevin. Hûn El Kaîde û Talîban di dema şer de ji alî Emerîka ve hatin rêxistinkirin, Obama niha hewl dide vana vekişîne, lê nikare bi wan re serî derbikeve. Vana fêrî desthilatiyê bûn, û naxwazin dev ji desthilatiyên xwe berdin. Pevçûna di navbera wan de pevçûna li ser desthilatî ye. Ew êrîşa li dijî Benazîr Bûto hate kirin, encama vê pevçûnê ye. Benazîr Bûtto jî mîna Tansû Çîller Emerîkanparêz bû. Li Efganîstanê jî Hemîd Karzaî anîn ser kar.
Dema ku Obama hewl dide li van deverên ku îslama radîkal lê ye, ji desthilatiyê bixîne û îslama nerm texe şûna wan, îslamgirên radîkal jî hewl didin cihên xwe biparêzin. Hevsera wî kesê ku heft sîxurên (ajan) CIA kuşt jî Tirk e. Heta min ji radyonê, dema ku sernivîsên nuçeyên rojnameyan dihatin xwendin, guhdarî kir ku pênc erkdarên CIA bi armanca jêpirsîna vê bûyerê ji Emerîka hatine Tirkiyê. Pêwendiya Ergenekonê ya li vê derê zelal e. Ev Ergenekona Tirk e. Weke hûn dizanin ji wan kesê ku êrîşa li dijî Sefareta Emerîka ya li Enqerê pêkanîn gotin El Kaîde, lê Ergenekona Tirk wî tiştî kir. Wana bi qasî ku sixurên CIA bikujin çavtarî ne. Ev xeta sext (katı) Ergenekonparêz, hîn jî bihêz e. Di rojnivîsên Mistefa Balbay de jî derbas dibe. Ji bo Ozkok dibêje ‘em not û neh in, lê ew yek in’. Di nava artêşê de jî bi qismî hîn jî hene.
Di mijara Kurdan de du polîtîkayên tuneker hene. Yek ji wan xeta tund a înkar û tunekirinê ye. Ji xwe ya ku Ergenekon, MHP, CHP ferz dikin ev e. Ya duyemîn jî çareseriya AKPê ya tuneker ya nerm e ku tê de PKK û Ocalan nîne; xwe dispêre Îraq, Emerîka û bi qismî Ewrûpa û Talabanî-Barzanî; her wisa ku hewl dide ji Bakûr hinek serokên sexte yên Kurd biafirîne û bi rêya xwe sipartina hinek pispayeyên (alçak) di nava PKK de jî, bi rêya vana encam bigre. Ev tişta ku AKP di vê desthilatiya xwe ya heft salên dawî de hewl dide pêk bîne, ev e.
Min di parêznameyên xwe de jî diyar kiribû, ku min berî niha wê dabû dadgehê. Ez ancax di nava çareseriyeke demokratîk û aşitiyane de cîh bigrim. Misoger nikarin min tevlî pêvajoya tesfiyê bikin. Tesfîyekirina me, wê çareseriyê hêsan neke, çareseriya me demokrasî ye, çareseriya demokratîk e, û aşitî ye. Min di nexşeya rê de bi zelalî diyar kir ka pêwîst e çareserî çawa be. Em di vê çarçoveyê de ji bo çareserî yê hene; ti kes nikare min tevlî cûre-çareseriyeke dîtir bike.
Diyar e Serok-komar di bernameyeke de diyar kiriye, ku di hêla vebûna demokratîk de fersendeke girîng a çareseriyê hatiye heba kirin, lê hîn ne dereng e. Wê demê bila çareser kiriba, ma karî wî çiye? Ma kî destê wî girê daye? Ez li vê derê dixwazim bang li Birêz Ebdulah Gul bikim. Çareseriya em dixwazin pêşbixin, çareseriya aşitiyane ya demokratîk e. Yên ku hewl didin vê ya asteng bikin hene, vaye meha Sibatê nêzîk dibe. PKK tew bixwaze asteng bike jî, wê nikaribe pêşiya berteka (tepki) gel bigre. Pêwîst e ev pêvajo baş were nirxandin. Dibe ku rewşên pir dijwar tund û xwînî bêne jiyîn. Aloziyên di navbera gelan de têne zêdekirin. Derxistina bizorê ya Cînganeyan (Romanan) ji cîh û warên xwe, nimûneyeke vê yekê ye. Eger ji dewletê re were hîştin, wê vê ya bi rengekî pir tund pêş bixe. Eger di vê pêvajoyê de çareserî neyê pêşxistin, wê reyên li derveyî aşitiyane bihêz bibin. Ez li vê derê hem KCKê hem jî dewletê hişyar dikim; eger çareseriya demokratîk û pêvajoya aşitiyane neyê pêşxistin, wê xeta Ergenekonparêz a hişk û netewperest, pevçûna Tirk-Kurd biafirîne; vana bêrehm in. Wê gelan bi hev û din bidin qirkirin. Vaye we dît, gel gulebaran kirin, bi çekan gule reşandin ser gel.
Pêwîst e Serok-komar vana baş bibîne. Eger hûn di çareseriyê de jidil bin û cidî bin, pêwîst e hûn vê pêvajoyê baş binirxînin. Na, eger hûn bibêjin emê tesfiyê û tunekirinê ferz bikin, PKK dikare xwe bi awayekî pir baş biparêze, xwe bide jiyandin û vî şerî demekî dirêj bide meşandin. Ji bo pêşî li vê were girtin, divê hûn rêya diyalogê bidin despêkirin. Vaye Sonmez Koksal jî dibêje, hezar û yek cûre rêyên diyalogê hene; dibe ku îlle bi min re nebe, bi rengekî rasterast nebe. Lê tenê bese ku bila cidiyet hebe. Eger bê xwestin ku ez rol bigrim, pêwîst e van mercan bên guherandin. Ez di van mercên esarêtê de nikarim tiştekî bikim.
Xeta tunekar û înkarkar, bi hevdîtina 5ê Mijdara 2007 a Serokwezîr Tayyip Erdogan bi Bush re, bidawî bû. Beşek ji baska Ergenekonê ya tund a netewperest a hişk li Silivrî ye û beşek jî li parlamentoyê ye. MHP û CHP bersûcên (zanlı) vana yên li parlamentoyê ne. MHP, CHP û Eruygur ji vê baskê ne. Vana di înkar û tunekirina hişk a fîzîkî de israr dikin. Weke kes ti hêzên Baykal û Bahçelî nîne, lê hêzên ku ew xwe dispêrin wana, hene. Her wisa pêwendiyên vana yên navnetewî jî hene. Bahçelî ji bo geştekê (gezî) çûbû Çînê. Weke hûn dizanin Lewend Ersoz jî berî bihata girtin ji Moskovayê hatibû. Di derbarê peymana bi Îranê re, daxuyaniyeke Tuncel Kilinç jî hebû; vana xwe dispêrin Îranê. MHP û CHP her du jî netewperest in. Yek ji wan neteweperest a hişk û ya din jî neteweperest a netewgir e. Bi CHP re cepgirî nabe, pêwîst e BDP vê valatiyê dagire. Pêwîst e BDP tevahiya beşên çepgir ên antî-faşîst û demokratên radîkal bigre nava xwe misilmanên demokrat jî dikarin tê de cih bigrin. Weke min diyar kir li Tirkiyê di hêla nêzikatiya ji pirsgirêkan re sê xetên bingehîn hene; yek ji wan xeta Ergenekonparêz a neteweperest a hişk e, ya duyemîn xeta tesfiyeya nerm e ku AKP, DYE û biqismî Ewrûpa, Talabanî-Barzanî tê de ne. Ya sêyemîn jî xeta demokratên radîkal e.
Divê BDP bibe Tirkiyeyî û xetabên xwe bi perspektîfek, ku tevahiya pirsgirêkên Tirkiyê bigre nava xwe , bide meşandin.Min berî niha jî gotibû, min qala ji derdora femînîst, hawîrdorparêzan û beşên cûrbecûr kiribû. Divê BDP pir-reng be, divê cîhêrengiya Tirkiyê biteyisîne. Ji bo vê min qala sê rêgezan (ilke) kiribû; Komara Demokratîk, Welatê Demokratîk -Kurdîstan jî di nava vê de heye, nayê înkar kirin- û Netewa Demokratîk, ango netewa demokratîk a li hemberî feraseta netewa netewperest a hişk a CHP û MHP. Dikarin li derdora van rêgezan bêne cem hevdû. Divê hêza vana ya nûneriyê bilind bibe.
DTK ji bo avakirina civaka Kurd a demokratîk xebat dike. Xebatên xwe bi tevahî li gorî zagonan dike, her wisa xebatên guncav li gel pêdiviyên civaka Kurd dike. Hemû qadan, ji sporê bigrin heya tenduristî, huner, folklor, hawîrdor, jin, çand û hwd., bi feraseteke demokratîk birêxistin dike û xebatan pêşdixe. DTK bi tevahî li gorî zagonan e û sivîl e. Xebatên xwe jî li gorî vê dimeşîne Helbet van girtinan siyasî ne, bizanebûn in û ji bûyîna huqûqî dûr in.
Ez li vê derê nêrînên xwe dibêjim. Eger ez neaxivim wê pevçûn çêbibin û xwîn biherike. Ji bo ez pêşiya vêya bigrim –dibêjin ev hezar sal e ku em biran e- ji bo biratî û aşitiyê diaxivim. Ez ne li hemberî yekparetî û yekîtiya dewletê me. Helwest û axaftineke min a bi vî rengî nîne. Tiştên ez dibêjim ji bo çareseriya demokratîk a aşitiyane ya pirsgirêka Kurd e.
Azadiya jinê hîm û bingeha xebatên min e. Jin li cîhanê û Rojhilat a Navîn hêza motor e. Diyar e pirsgirêka jinê tam nehatiye têgihiştîn û tê suîstimal kirin. Divê tehlîlên min ên di mijara azadiya jinê de baş werin têgihîştin û bi rengekî rast bêne xistin jiyanê. Divê jin xwe pêş bixin. Li ser vê bingehê ez silavên xwe ji tevahiya jinan re radigihînim. Ez silavên xwe ji tevahiya gelê me û ciwantî re, di serî de ji yên Amed û Qersê re, radigihînim.
Rojbaş.
- Ayrıntılar