Rêber APO
Ez li vê derê ji bo ku riya aşitiyê vekim, nefes binefes têdikoşim. Ez di bin zexteke mezin a vê yekê de me. Hema hema wer lê hatiye ku ez bi şevan nikarim rakevim. Gelê min girêdayî min e. Lê di vê pêvajoyê de divê gel jî pir bixebite û pir hişyar be. Em ji bo pêvajoya çareseriyê mijul dibin, lê ger tasfiyekirinê bisepînin, wê encamên vê pir giranbin û gunehê wî jî, wê li istûyê Erdogan bimîne, ji ber ku hikumet ew e. Bi vê tasfiyekirinê, ne tenê wê hewl bidin ku tenê PKK çekan berde, her wisa wê hewl bidin ku hemû rêxistin û îradeya ku ji aliyê gel ve hatine afirandin ji holê rakin. Ez dibêjim ku ev pir xeter e.
Ez li vê derê bi rengekî eşkere bangewaziya xwe li birêz Erdogan û birêz Baykal dikim. Ev bi navê min dikare were weşadin jî. Em ne li hemberî prensîbên destpêkê yên komarê ne. Her wisa, em ne li hemberî Mistefa Kemalin jî. Mistefa Kemal damezrînerê vê komarêye. Mistefa Kemal ji bo Kurdan dixwest ku di wîlayetên wan de xweseriyeke berfireh a li ser bingeha hilbijartinan çêbe. Desturabingehîn a 1921 vê yekê digre dest. Kesê vê dixwaze Mistefa Kemal e. Loma em girîngî didin prensîbên destpêkê yên komarê.
Tam li vê derê ez dixwazim vê yekê bêjim. Di rastiyê de ez naxwazim der barê serokwezîr de pir zêde biaxivim. Lê, ev tiştê ku tê kirin di monarşiyêde jî –ku rêveberiya yek kesî ye- û di olîgariyê de jî nikare were kirin. Tu qet girîngî nadî parlementoya ku ji aliyê gel ve hatiye pejirandin. Hûn du kes dirûnin û der barê çarenûsa gel de biryaran didin, bêyî li berçav girtina van hemû îradeyan. Ev dîktatorî ye. Hûn nikarin vê yekê bi min bidin daqurtandin. Hûn nikarin vê yekê bi ti tiştî vebêjin. Erdogan dibêje “xaleke werçerxê ye”, neçar e vê yekê ji gelê xwe re vebêje. Di bin berpirsyariya vê de ye. Tu nikarî bi rêya ne li ber çav girtina hikumet û parlementoya xwe, tu rûnî û biryaran bidî. Ev di diktatoriyan de jî nîn e. Ez texmîn dikim li wê derê çi tê axaftin, ji bo me ne razeke mezin e. Di wê hevdîtinê de kurdan kirin mijara bazariyê. Erdogan kurdan kir mijara bazariyê û got ku tu dikarî li hemberî kurdan operasyonan bikî. Li ser min bazariyan dikin. Weke tê texmîn kirin, ne serbixwene jî. Li vî welatî mirov nikarin pir tiştan têbigihijin. Dema nikaribin têbigihijin û nikaribin çareser jî bikin, nikarin tekoşîneke rast jî bikin.
Em îro jî şans didine aştiyê. Lê ger vê yekê bi awayekî rast nenirxînin, vî tiştî ji bo tasfiyekirinê ji xwe re bikin weke emrazek û dîsa bêjin “vana lewaz dibin, ji hev dikevin, emê wisa wan biperçiqînin, emê wan biqedînin û em ê wan bibînin û tune bikin”; wê demê ez ê jî ji gelê kurd re bêjim “li çareya serê xwe mêzekin, aştî çênabe. ji niha û pê ve ji vê derê tiştekî ku ez karibim bikim nîn e. Di aliyê fizîkî de jî mercên min ne guncav in; di aliyê hiqûqî de jî û siyasî de jî gengaz nîne ku ez ji vê derê rêxistinê rêve bibim. Eger piştî 1’ê Rezberê tu hîn jî bêjî “ez ê biçim li wan bigerim, wan bibînim û tune bikim”, wê demê wê ev şer pêş bikeve. Êdî wê aliyê vê yekê yê bajar, gund, deşt, çiya derveyî sînor û hwd… nemîne. Ez ê ji bo PKKê jî wê demê vî tiştî bêjim: “biryarên xwe bixwe bigrin. Rêxistina we û rêveberiya we heye. Hûn bixwe biryar bidin ka hunê şerekî çawa pêşbixin”.
Ez ji gerîla re jî dibêjim. Eger tu derkevî serî çiyan û nizanibî şer bikî, tu yê bimirî û ji vê yekê jî bi tevahî tu berpirsiyar î. Ev panzdeh sal in ez tekoşînekî aştiyê dikim ku nikare bi Gandhî re were berawirkirin; lê ger nebe, divê hûn jî têkoşîna parastina hebûna xwe û azadiya xwe bikin. Eger h3un nekin, hûnê bimirin. Armanc divê li ser bingeha parastina hebûnên xwe û azadiyên xwe be. Ev êdî ji bo kurdan şerekî hebûnê û xwe parastinê ye.
Ez ê heta dawiya meha tebaxê nexşeya rê diyar bikim. Ez ê vê yekê hem ji hikumetê re hem jî ji PKK’ê re pêşkêş bikim û piştre ez ê xwe vekşînim. Wateya îlahkirina min nîn e, ez ne Xweda me. Apollon heye, xwedayê şer e. Ez Apo me, ne Apollon im. Ez di aliyê siyasî û hiqûqî de ji vê derê nikarim serokatiya pratîkî bikim. Di pêşniyarên xwe yên çareseriyê de, ez ê qada azadiya kurdan nîqaş bikim.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Rojev tijî ye. Pevçûn têne jiyandin. Ma ev demokrat çi dikin, min berê ji vanan re gelek caran got. Divê ji bona aştî û çareseriyê gelek ked bê dayîn. Ji van derdorên çepgir re, ji wan dikarin bêjin ku pêwîst e ku bi awayekî rast û dirist bixebitin. Ma vanan gelek paşverû ne, çima fêm nakin? Min gotibû, bila vanan bên cem hev û eniyeke demokrasiyê ava bikin. Li Îspanyayê di dema Franco de derdorên demokrat ên ku ji xwe re “Makezagonvanên Demokratîk-Demokratîk Anayasalcılar-” digotin, hatine cem hev û têkoşîn dane. Ez ê ji nû ve vegerim, di wextekî pêş de. Min Îspanyayê lêkolîn kir. Ev li Îtalyayê qels ma. Lê li Îspanyayê eniya demokratîk xwe bi hêz kir û Îspanya bû yek ji welatên demokratîk ê Ewropayê. Ez jî dibêjim “Makezagonvanên Demokratîk” Ez wisa difirikim ku dikarin li Tirkiyeyê jî tiştek wisa bikin.
Bi gûrahî operasyon hene. Min berê gotibû ku Komîtacîbûna Îttîhatî Terrakî. Kurê Mendere tiştên der barê bavê xwe de tîne ziman. Îra jî 27’ê gulanê ye, li hev hat. Ez tiştên der barê bavê xwe de dizane, yên ji mirina wî berpirs in dizane. Vanan li Tirkiyê klîkeke ku li hember çareseriyê asteng dibin. Ev klîk xwedî rabirduyeke sed salî ye. Ev ji sala 1905’an pê ve didome. Ev klîk di rastiyê de Tirkên Spî ne. Di nav wan de jî tirkên rastîn nîn in. Tu têkiliya vanan bi tirkîtiyê re nîn e.; vanan ne tirk in, Tirkên Spî ne. Li vir du tespîtên min ên girîng hene: Vanan Siltan Abdulhemîd dorpêç kirin û ew têk birin. Piştre jî Mustafa Kemal dorpêç kirin. Vanan dikarin lêkolîn bikin û nîqaş biin. Wê bê dîtin ku ev wisa ye.
Di dema Şerê Rizgariyê de sê derdor hebûn. Derdorek çepgir-komûnîst bûn, derdorek îslamcîbûn, derdora din jî kurd bûn. Komûnîst destek dan Şerê Rizgariyê. Mustafa Sûphî, bi hevalên xwe ji bona piştgirî bide Tirkiyê hatin. Saîdî Nûrsî, Mehmed Akîf û yên din destek dan Şerê Rizgariyê. Kurd jî di Şerê Rizgariyê de bi awayekî çalak erka xwe lîstin. Mustafa Kemal çû Farqîna Amedê û demekê li wir ma. Serhildana Koçgirî zêde nebû pirsgirêk, li hev hatin. Piştre provakasyona Şêx Seîd çêbû. Van derdoran hemû bi hev re şerê rizgariyê bi rê ve birin. Mustafa Kemal jî di Şerê Rizgariyê de rêber e. Mustafa Kemal di navbera van her sê derdoran de lihevhatinek û hevsengiyek pêk anî. Di Şerê Rizgariyê de ev hemû derdor di nava lihevhatinekê de ne. Metna vê lihevahatinê jî, zagona bingehîn a sala 1921’ê ye. Ku ji min nûshayeke wê bê şandin wê baş bibe. Mustafa Kemal ne li dijî kurdan bû. Di wê fikrê de bû ku otonomî(muhtariyet) bide kurdan. Îngilîz, ji bona Mustafa Kemal û Tirkiyê bîne ser xeta xwe û ji bona di bin kontrola xwe de bigire, piştre tesfiyekirina van her sê derdoran pêk anî. Bi Saîd-î Nûrsî, Mehmet Akîf û bi yên din, bi hinek provakasyonan îslamciyan tesfiye kirin.
Bûyera Menemenê, piştre jî ji bûyerên di qonaxa duyemîn de ye. Mustafa Sûphiyan di bahrê de fetisandin. Îslamciyan tesfiye kirin. Di bûyera Şêx Seîd de jî Fethî Okyar serokwezîr e. Ji bona ku dibêje, “Ez nikarim herim ser kurdan de”, bi tavilê ew ji serokwezîrtiyê dixînin, di şûna wî de jî Înonî tînin. Bi vî awayî derdora Mustafa Kemal dorpêç dikin. Di sûîkasta Îzmîrê de Mustafa Kemal generalan berpirs digire. Mareşal Fevzî Çakmak hebû. Roja ku jê re darvekirin bê dayîn, hemû paşa bi kincên xwe yên sivîl li xwe diin û diçin dadgehê. Ev, ji Mustafa Kemal peyameke mezin bû û digotin; “Ku tu me darve bikî, em ê jî te tune bikin” Tabî di vê navberê de du alî çend darvekirin pêk hatin; Cavîd, Behîce Arîç hevalên wî yên zaroktiyê yên nêz bûn. Derdora Mustafa Kemal baş dorpeç kirin û ew di Çenqeyayê de heps kirin. Piştî Mustafa Kemal hêza wan dibîne, bi wan re li hev dike. Du ceribandinên girîng ên Mustafa Kemal hene. Di herduyan de jî bi ser nakeve. Xwest otonomiye bide kurdan, yek jî ceribandineke wî ya partiyek heye. Hûn dizanin Firkaya Komara Serbest Fethî Okyar ava kiribû, di nav de xwîşka Mustafa Kemal jî hebû. Bi bûyera Menemenê re, ceribandina wî jî bi ser neket.
Vanan bi bandora îngilîzan tevdigeriyan. Di nav de baskên almancî jî hene. Vanan laîktiyê jî şaş şîrove kirin. Kemalîzmê xistin zagona bingehîn. Mustafa li dij vanan û Kemalîzmê bû. Mîna di dema Marks de ku li dijî marksîstan bû. Vanan ji derveyî xwe, her kesî, gelek çandan, ziaman, kêmnetewan û dîrokê tune kirin. Ji bilî xwe her tiştî dijmin dîtin. Ew dem Recep Peker, qanûnên Îtalyaya Mûssolînî wergerand û anî. Mustafa Kemal vanan nedixwest, lê hêza wî têrî nekir, li hember vanan bi ser neket. Înonî çi girt bir û Înonî serokwezîr bû. Yek ji vanan kire wezîrê karê derve. Sedema ku Fevzî Çakmak ku ewqas li ser kar dimîne jî ev e. bi vî awayî kontrolê bi dest xistin.
Li vir a ku divê bê fêmkirin ev e; di navbera salên 1925-45’an bi misogerî serdestiya Îngîltereyê derbasdar e. Di ser Tirkiyeyê de jî piştî sala 1945’an, serdestiya hevbeş a emerîka û îngîltîre saz bûye. Ev hetanî 5’ê mijdara 2007’an e. Di sala 1940’î de baskek hinek paşayan alîgirên almananbûn. Piştî ku di sala 1944’an de hate fêmkirin ku Almanya şer winda dike, 16 serbaz(subay) ji bona perwerdehiyê şandin Emerîkayê. Serdestiya Emerîka bi pêş ket. Di 1952’yan de Tûrkeş ji bona perwerdehiya Şerê Taybet hate şandin. Ev hêzên taybet ku şandin Emerîkayê, mesrefa hemûyan jî ji hêla Emerîkayê ve hate dayîn. Ev hêz, bûyerên 6-7 Rezberê provake kirin. Menderes jî dixwest xwepêşandan(gösteri) li dar bikeve, lê ji kontrolê derket û hate provekirin. Menderes jî piştre hûn dizanin hate darvekirinê, lê nizanibû çima hatiye darvekirinê. Çend pirtûkên Talat Tarhan hene, der barê van hêzan de ye. Girîng in hûn jî dikarin bixwînin. Dide zanîn ku rabirdûya wan kûr e. Emerîka, li gelek welatan ev daîreyên şerê taybet ku ji bona xeteriya komûnîzma Rûsya saz kiribû, di salên 1980’yan de tesfiye kir. Ya Îtalyayê jî beşeka wê tesfiye kir. Di nav van hêzên li Îtalyayê de yên mîna Cossîga, Andronîco hebûn. Îtalya, kêmek ji vanan hate paqijkirin. He jî Berlusconî hene. Li Îspanyayê jî hatin paqijkirin.
Li Tirkiyê jî vanan, ev hêzên taybet-Eergenekon, hê jî bi hêz in. Tê gotin ku ji sedî heftê di nava artêşê û bûrokrasiyê de bi hêz in. Rast e, Hîlmî Ozkok pêşî li çar darbeyan girt. Hîlmî Ozkok di dema xwe de li hember jehrîkirinê xwarina xwe ji mala xwe dianî. Li balafir û keştiya binavê bi tena serê xwe siwar dibû, da ku wêrekiya xwe nîşan bide. Di rojenivîskên Mustafa Balbay de ji bona Hîlmî Ozkok digote; “Em nod û neh in, ew yek e, ma dikare li hember me çi bike, nikare li ber xwe bide” Li vir her kes li dijî Hîlmî Ozkok e, Hîlmî Ozkok jî bi tena serê xwe ye. Heman tiştî bi Mustafa Kemal jî kirin, ew jî bi tena serê xwe bû. Ev helwesta Hîlmî Ozkok, dihat wateya xerakirina ev kevneşopiya derbeyên ku ev 60 sal in pek tên. Hîlmî Ozkok li vir digote; “Divê siyaset erka xwe bilîze” Digote ku ez ê artêşê têkildarê siyasetê nekim. Yanî li vir Hîlmî Ozkok dibêje ku, divê hiquq û siyaset erka xwe bîne cî û cudabûna artêş-siyasetê dike. Mustafa Kemal jî siyaset û artêşê ji hev veqetandibû.
Lê siyaset erka xwe neanî cî, nikare bilîze. AKP pênc salên destpêkê ji vê helwesta Hîlmî Ozkok sûdwergirt û îstîsmar kir. Encax dema ku Ergenekon dest avête wan, beziyan Emerîkayê beziyan vir de wê de. Alîkarî xwestin, piştre jî berê xwe dan Ergenekonê. Gotinên Karadayi hene, “Min ji Mesûd Yilmaz re desthilatiyê di sêniya zêrîn de radest kir, lê nikaribû binirxîne” Bi heman şêweyî Kivrikoglu heman tiştî ji Ecewîd re kiriye. Karadayi û Kivrikoglu jî hinek tiştan dizanibûn. Ew jî kêmek be jî alîgirbûn ku gav bên avêtinê. Ew hema berî Hîlmî Ozkok bûn, ku helwesta wî nînbûya, rê venekiribana, Hîlmî Ozkok jî bi vî awayî nikaribû tevbigeriyana.
Gundê Zenqirtê, ji bona yên ku fêm bikin, bi dersên girîng tijî ne. Komkujiya gundê Zenqirtê karê yên ku çareseriya pirsgirêka asteng bikin bû, karê Ergenekonê ye. Vanan ew bixwe bi vî awayî nîşan didin.
Li Îspanyayê yên dijî dijberên demokrasiyê têkoşiyane, hûn dizanin xwe bi çi navî binav kirine? Xwe wekî “Makezagonvanên Demokratîk” binav dikirin. Li Tirkiyê jî fena vanan dikarin hewldanên “Makezagonvanên Demokratîk” bê destpêkirinê. Li Îspanyayê bi xêra vê têkoşînê, li Îspanyayê bi pêş ket. Bi Zapatero re ev kûrtir bû. Îspanya bû yek welatê demokratîk ê Îspanyayê. Min hefteya berê gotibû, li Tirkiyê sê komên demokrat hene: Yekemîn demokratên muhafazakar. Vanan di nava AKP û li derve hene. Duyemîn, demokratên lîberal. Vanan derdorên Taraf û ew rewşenbîrên bi komên fireh in. Sêyemîn, demokratên radîkal. Vanan jî kurd, DTP û sosyalîst in. Ev her sê kom dikarin bên cem hev û Eniya Demokratîk saz bikin. Fena Îspanyayê. Dikarin xwe wekî “Makezagonvanên Demokrat” bi nav bikin û hewldaneke demokrasiyê bidine destpêkirinê. Ez ên li hember wan jî wekî xeta netewparêz, netewperest û faşîst binav dikim. Temsîla vanan jî bûrokrat, leşker, CHP û MHP dike. Netewparêz, ew derdor e ku îro em ji wan re dibêjin Tirkên Spî. Xeta netewparêz, netewperest û faşîst, di qada bûrokrasî û sivîl de gelek bi hêz in. Herî zêde jî xwe di qada sivîl de birêxistin kirine. Her çiqas beşeke ji vanan hatibin girtin jî hêza xwe diparêzin. Vaye, Dalan û yên din li Emerîkayê ne. Vanan diceribînin. Ku derfet bidîtana wê desthilatiyê bixistana dest. Dema ku fêm kirin ku desthilatiyê nikarin bixin dest xwe, wê demê kaosek afirandin. Ger ku Eniya Demokratîk serkeftî be, wê eniya netewparêz, netewperest û faşîst qels bibe. Berevajî vê, ku Emerîka piçek destek bide vanan, wê bikaribin derbe jî bikin. Ez, nabêjim di artêşê de her kes wisa ye. Di artêşê yên ku vanan dizanin û kesên ku dixwazin çareseriyê bi pêş bixin hene. Vaye Hîlmî Ozkok dibêje ku bila qada siyasî bê vekirin. Ji Hêzên Deryayî Salîm Derwîşogluyê teqawid û yên din mijarê dizanin û fêm dikin. Lê vanan qels in. Bi taybet di van demên dawîn de, pêwîst e ku em ji bîr nekin ku alman li ser CHP gelek bandor in.
- Ayrıntılar
Rêber APO
Wekîlên DTP’î jî bang dikin ku bi zorê derbirînên wan bigirin. Ev nehiquqî ye. Di rastiyê de ev dorpêçanek e. Ev çend sal in dixwestin wan bigirin hundir. Dixwazin bi dorpêçanê ew bifetisînin û wan radest bigirin. Divê wekîlên DTP’ê vanan baş bibînin û neyên van lîstikan. Ku herin derbirîna xwe bidana, wê wan bigirtana hundir û wê ev bêrûmetî bûna. Dixwazin wan jî mîna Leyla bigirin hundir. Destnedayîna wekîlên DTP’ê heye, bila vê bikarbînin û her cure tedbîrên xwe bigirin. Qebûlkirina radestiyê, alçaxî ye.
Serokomar Abdullah Gul dibêje; “Divê her kes çi bikeve ser wî bike.” Ku wekî serokomar vê dibêje, wê demê hinek tiştên ku dizane hene. Van karan wisa hêsan nîn e. Yê min li vir qadeke teng a tevgerbûnê heye. Lê dizanim bimeşim. Lê yên we qadên gelek fireh ên tevgerê hene, derfetên we gelek in, lê hûn nizanin bimeşin. Me hetanî roja îroyîn pêvajoyeke neşerbûnê bi pêş xist. Min berê jî ji bona şerçênebûyînê bang kiribûm. Ez ê hetanî dawiya tebaxê rênexşeyek daxuyînim. Lê dema ku min got şernekirin, min negot ku hûn parastina xwe nekin.
Min hefteya borî gotibû. Hetanî dawiya tebaxê ez ê rênexşeya çareserî û aştiyê daxuyînim. Divê ji bona vê jî parêzerên min bi awayekî berfireh xwe amade bikin. Divê ji min re ji her derdorî nêrînan bînin. Divê ji hemû KCK’yan, ji Ewropayê nêrîn bên xwestin, pêwîst bike bila herin wir. Yek du hevok be jî bes e. Di vê mijarê de nêrîna Kongreya Civaka Demokratîk girîng e. Dikarin nêrîna Amedê jî bigirin. Dikarin herin rewşenbîran, nivîskaran û her derdorî. Ji wan re pirsa; “Wê Ocalan rênexşeyek daxuyîne. Hûn di vê mijarê de jê re çi dibêjin? Hûn ji wî dixwazin çi bike.” Belkî ji nav wan peyamên girîng bidin derên. Nêrînên min ji Talabanî û Barzanî re bi nameyekê dikarin bibin û bînin. Nêrînên wan jî bigirin. Divê parêzerên min di nava vî du mehî de xebatek berfireh bikin. Ku hetanî nivî tîrmehê an jî hetanî dawiya mehê min agahdar bikin wê baş be. Ez ê, rênexşeya ji bona çareserî û aştiyê bidime daxuyandin, vê bi rayagiştî re par ve bikin. Dikarin nêrînên min ji Tarafê re ragihînin. Dikarin bi civîna çapemeniyê nêrînên min ragihînin. Ez ê van nêrînên xwe ji dewletê re ragihînim. Dema ku ez vanan bikim, ez ê Zagona Bingehîn a 1921’an bingeh bigirim û ji vir bidime destpêkirinê. Ez ê bipirsim, di nava dewletê de kî li hember çareseriyê asteng e. Hetanî îro di nav dewletê de derdorên monolotîk, şoven û faşîst li hember çareseriyê bûn asteng. Dema ku ez vanan didime daxuyandin, ez aşkere dibêjim; ji wê dîrokê hetanî roja me ya îroyîn, ez ê ji yên çareseriyê re dibine asteng hesap bipirsim. Ez vê li vir aşkere dibêjim. Piştî vê rênexşeya ku ez ê bidiem daxuyandin, her hal wê hinek gav bêne avêtin. Ger ku neyên avêtin û çareseriya demokratîk bi pêş nekeve, ez ê ji kurdan re bêjim nebû. Vanan çareseriyê naxwazin. Vanan hetanî roja îroyîn vê pirsgirêkê çareser nekirin, wê ji niha û şûn ve polîtîkayên wan ên monolotîk, şoven û faşîst berdewam bikin. Ez ê AKP’ê jî deşîfre bikim.
Ez ê ji kurdan re bêjim, hûn li hember vanan çi dikin, bixwe bikin, biryara xwe bixwe bidine. Ez ji vir, di van mercan de nikarim tu kesî bi rê ve bibim. Ji piştî vê ez ne berpirs im. Nizanim, wê bikaribin çiqas berxwedaniya xwe berfirehtir bikin. Ez ji vê berpirs nîn im. Bila tu kes ji ber vê yekê bi min biryaran nede girtinê. Tê zanîn, min berê jî gotibû, xwestin hinek biryaran ez bigirim. Li ser min ma. Na, hûnê çi bikin, çi biryar bê girtin, hûn ê bixwe biryar bidin. Min berê biryara bi paş ve vekişînê girtibû, bi sedan hevalên me şehîd ketin. Bila tu kes bendewarê tiştek wisa ji min nîn be. Di pêvajoya şernebûyînê de wê çawa xwe herî baş bi cî bikin, wê ew ê bixwe biryar bidin. Ez li vir şexsiyetek manevî me. Yazdeh sal in ji bona aştiyê dixebitim. Gelek mîsyonan li min bar dikin, hinek jî dinepixînin û ji min re dibêjin rêber. Ma qey nizanin mercên ku ez li vir têdeme? Ez ji vir nikarim bi rê ve bibim, ew bila ji bona xebatên xwe rêberên xwe diyar bikin.
Bila hetanî meha tebaxê di nava vî du sê mehî de, Kongreya Civaka Demokratîk li Amedê her dem di nava tevgerê de be. Bila her dem civînan bikin, biryaran bigirin, daxuyaniyan bidin. Bila her dem bixebitin. Belkî yek du hefte navber dayîn hebe, lê divê di vê demê de komîsyon bixebitin. Belê, divê her dem di nava tevgerê de bin. Em ji pêvajoyeke dîrokî derbas dibin. Divê her kes bi berpirsyarî tevbigere. Ku yek du hefte navber bide jî, wê xebatên ku bi şêweyî komîsyonan berdewam bikin. Wê nêrînên gelê Amedê jî bê girtin. Piştî ku li wir ji sedî heftê ray hatiye girtin, şaredarî ya te ye, saziyên din ên te ne, wê demê tu jî nêrîna xwe bidî daxuyandin û bikî biryar. Kongreya Civaka Demokratîk, dikare ji bajarên din, ji saziyên din nêrînan bigire, nêrînên hemûyan bigire. Kongreya Civaka Demokratîk, jinek û mêrek dikare bi rê ve bibe. Di dewletê de mîna ku hinek dibêjin, ger ku çareseriyek bi pêş bikeve, divê bê mûxatap çareseriyek bi pêş bikeve, ev nêzîkatî nabe. Tiştek wisa nabe, wisa aştî bi pêş nakeve.
Ez nabêjim tevahiya CHP li dij vê ye. Di nava CHP’ê de jî derdorên ku dixwazin vê pirsgirêkê çareser bikin hene. Di vê demê de wê ji hev veqetîn çêbibe. Wê di navbera parastinvanê Ergenekon û parastinvanê demokrasiyê de veqetîn çêbibe. Dibe ku di nava MHP’ê de jî yên ku çareseriyê destek dikin hebin.
Kurdên li Iraq û Sûriyê dikarin sazbûna bi modela KCK’ê ya rêxistinbûna demokratîk bi pêş ve bibin. Ez bang li ermenî û sûryaniyan dikim, bila ew jî rêxistinbûna xwe ya demokratîk, komûnên xwe yên demokratîk bi pêş ve bibin. Yên ku ji darvekirinên Îranê direvin, ji bona ku yên sirgun bûne, dikarin li herêma Bradost qampek ava bikin. Min ev berê jî diyar kiribû.- Ayrıntılar
Rêber APO
Serokomar û serokwezîr jî hinek tiştan dibînin, peyaman didin. Lê wisa hêsan nîn e. Tabî çandeke 60 sal e heye. Ez ê qasek şûnve vebêjim. Ez ê zagona bingehîn a 1921’an bi dest bigirim. Ez ê li vir rapora çareseriya demokratîk û aştiyê amade bikim û raberî dewletê bikim. A rast ez ê nexşeya rê ya çareseriya demokratîk û aştiyê amade bikim. Di vê pêvajoyê de parêzerên min dikarin ji min re pêşniyaran bînin.
Bûyerên li Şirnex û Şîrvana Sêrtê HPG’ê negirtiye ser xwe. Negirtibin ser xwe, wan nekiriye. Ez dixwazim hinek li ser vê bûyera Şemrexê hinek bisekinim. Tê zanîn, yên ku vê bûyerê kirine, hewl dane bavêjin ser PKK’ê. Keyayê(muhtar) gund demek kurt berî ku bimire gotiye; “Serê kesekî neşewitînin, vê bûyerê PKK nekiriye” Di rastiyê de wê biavêtina ser PKK’ê, lê bi ser neketin. Yên ku vê bûyerê kirine, derdorek di nav dewletê de ne. Heta wezaretiya karê hundirîn daxuyanî da û gotin ku PKK’ê nekiriye. Çapemenî fêm nake, tê gotin ku kuştinên tore, kuştinên namûsê, kuştinên bo pere. Çepemenî jî fêm nake, pişperdeya vê planê nabîne. Ev bi kuştinên namûs, tore û pere nayê ravekirin. Ev ne tesadûfek e, tiştek gelek bi zanebûn hatiye kirin. Ev çanda şîdet û kuştinê, zihniyet û çanda Ergenekonê ye. Daxuyaniyeke serokwezîr der barê vê zihniyetê û ev çanda şîdetê ku li civakê belav bûye de çêbûbû. Ez zêdetir girîngiyê didim vê daxuyaniyê. Ev kuştineke gelek bi plan e. Di kurdan de çandeke wisa ya tore û çandeke wisa ya kuştinê nîn e. Kurd bi vî awayî nizanin mêr bikujin û kuştinan bikin. Ev komkujiyeke mezin e. Heta ku ferman nîn be, cahş nikarin mirîşkek jî bikujin. Di PKK’ê de çandeke wisa ya şîdet û kuştinê nîn e. Ev, tarzeke Ergenekonê ye. Teqez bi fermanê pêk hatiye.
Ku leşker operasyon bike, xwezayiye ku biçin pêl li mayînê bikin. Bi awayekî çalak pevçûn nîn in. Di rastiyê de mirina 9 leşkerên li Licê, ku operasyon nebûya wê ev bûyer nebûya. Li gorî biryara şernekirinê tevdigerin. Lê diçine ser wan, wan neçarî misîlemeyan dikin. Ez li vir bi awayekî teqez dibêjim. Operasyona KCK’ê, bi erêkirina derdorek di nava dewletê de hatiye kirin. Li hember Ergenekonê operasyona KCK’ê. Li hember dozgerên li Stenbolê, dozgerên li Amedê; dozgerên Stenbolê dij-Ergenekon in, dozgerên Amedê jî, li hember operasyonên Ergenekonê operasyona KCK’ê kirine.
Dîsa darvekirinê anîn rojevê. Li vir ez bûyereke balkêş vêbêjim, ev ne tesadûf e. Berî ku Şêx Saîd bikeve Amedê, Amedê talan dikin. Piştî vê bûyera talanê, desteka gel a ji bona Şêx Saîd birîn. Bûyerên mîna yên Şemrexê bi armanca ku gel desteka xwe ji PKK’ê bikşînin têne kirin. Gelek balkêş e girtina Şêx Saîd jî 15’ê Sibatê ye, ya min jî 15’ê Sibatê ye. Ji wî re jî di 29’ê Hezîranê de biryara darvekirinê dan, ji min re jî di 29’ê Hezîranê de biryara darvekirinê dan. Ev encama heman zihniyetê ye, berdewama wê ye.
Ez ê hetanî yek du mehan nexşeya rê ya çareseriya demokratîk û aştiyê bidime daxuyandin. Ji bona vê jî ricayek min ji parezerên min heye. Ji min re ji derve ji derdorên cur bi cur hetanî dawiya meha tîrmehê der barê vê mijarê de bi nivîskî an jî bi devkî nêrîn û pêşniyaran rabigihînin. Dikarin nêrîn û pêşniyarên xwe jî raber bikin. Parêzerên li Ewropa û Iraqê jî dixebitin, dikarin nêrîn û pêşniyarên xwe raber bikn. Heta rojnamevanek here Qendîlê û hevpeyvîn bike, tu zirareke xwe nîn e, parêzer jî dikare here li wir hevdîtin bike. Dikarin nêrîn û pêşniyarên wan jî bigirin. Li vir dikarin nêrîn û pêşniyarên KCK’yên Îran, Iraq û Sûriyê jî hîn bibin. Ji KCK’yên li Ewropa, girtîgehan, ji yên Tirkiyê nêrîn û pêşniyaran bigirin. Kongreya Civaka Demokratîk, pêk bê, bila nêrîn û pêşniyarên wan jî bê girtin. Dîsa Amed girîng e, bi Amedê re nêrîn û pêşniyarên ciyên din jî bigirin, bi nivîskî yan jî bi devkî bigihînin min. Dikarin bi Talabanî û Barzanî re hevdîtin bikin û nêrîn û pêşniyarên wan jî bigirin. Divê nêrînên çepên Tirkiyê heta yên çepgirên radîkal jî bigirin, bila nebêjin Apo bi tena serê xwe tevdigere û bi dewletê re hevdîtin dike.
Jin jî dipirsin; di Akademiyên Jinan de dikarin çi bikin? Destpêkê pêwîst e ku hûn jinê wekî fenomeneke hişmendiyê bi dest bigirin. Ku em bikaribin vê bikin, em ê bikaribin bingeha hemû olan, felsefeyan, çandan fêm bikin. Divê jinê wekî hest, xwestek, evîn û objeya azweriyê bi dest negirin. Divê jinê wekî heybereke bi hişmend, wekî çîn û wekî netew bi dest bigirin. Ku em wisa bikin, em ê baştir hevdû fêm bikin, lê belê divê despêkê jin xwe bi xwe fêm bike.
*Beşek ji hevdîtina 13’ê gulana 2009’an a Rêber Apo
- Ayrıntılar
Vê yekê hem ji derdorên dewletê, hem jî ji PKK’ê, hem jî ji derdorên kurd. Di vê mijarê de li gorî pêwîstiya berpirsyariyên min, pakêta min a çareseriyê heye. Ez li ser dixebitim. Ger ku hetanî serê hezîranê ku nûnerek hikûmetê yanî yê dewletê were, ez dikarin daxuyînim. Di vê mijarê de min peyamên Salîm Dervîşoglu, Hûseyîn Kivrikoglu, Karadayı, Îlter Tûrkmen ên di çapemeniyê de cî girtine xwendin, ew mirovên bi aqil in, bi aqilmendî diaxivin. Fêm kirine ku pêwîst e pirsgirêka kurd hewaleyî derve neyê kirin û em di nav xwe de çareser bikin. Ez jî wisa difikirim. Pêwîst e ku em pirsgirêka kurd di nav xwe de çareser bikin. Ya rast ev e.
Ger ku hikûmet hetanî 1’ê Hezîranê riyeke wisa ya diyalogê veneke, ez ê li vir îlan bikim. Ez ê li vir ji rayagiştî re rapor bidim. Ji ber ku ez di nav de me dizanim. Ez vê ji ber pêwîstiyên berpirsyariyên xwe dikim. PKK hetanî 1’ê Hezîranê dem daye! Ez wan fêm dikim. Mîna ku di hevpeyvîna Hasan Cemal de hatiye weşandin, Cemal bahsa vanan dike. Ez PKK’ê dizanim, hêza wan heye. Ger ku hetanî 1’ê Hezîranê diyalog destpê neke, wê di PKK’ê de sê tişt bi pêş bikevin. Yekemîn parastina pasîf –jixwe rewşa niha ev e- Mesela, li Cudî didin pey wan, ew jî hewl didin xwe veşêrin. Duyemîn parastina çalak, ev jî şerê gerîla yê çalak e. Yanî çalakiyên bi plan û bi pergal di PKK’ê de parastina çalak e. Di parastina çalak de derbasbûna rewşa êrîşê heye. Sêyemîn berxwedaniya topyekûn e. Ku mîna îro li hember DTP girtin û çewsandin derê asta herî jor, di vê rewşê de wê berxwedaniya topyekûn bi pêş bikeve.
CHP û MHP nûnerên siyasî yên Ergenekonê ne. AKP di mijara çareseriyê de tu tiştek nekiriye, nake jî, hewl dide roja xwe xelas bike. Di çavên min de AKP, ne tu tiştek e, siyaseta rojane dike û di polê(sınıf) de dimîne. Pirsgirêka kurd wisa ne pirsgirêkeke bi siyaseta rojane bê çareserkirin. Ger ku AKP hetanî 1’ê Hezîranê riyeke diyalog û çareseriyê veneke, ez ê bêjin Ergenekonê li ciyek din negerin, Ergenekon bi xwe AKP’ye. Ji sala 2002’yan pê de di mijara çareseriya pirsgirêka kurd de AKP mijûl dike û tiştek nake. Ez ji vir careke din bang li hikûmetê dikim, divê riya diyalog û çareseriyê bikaribe veke. Ji 1’ê Hezîranê pê de ji dilopek xwîna ku birêje ez ne berpirs im, wê AKP berpirs be. Di bûyera li Licê de 9 leşker, leşkerek jî li ciyek din bi tevahî deh leşker mirine. Ve kontrolkirin ne hêsan e. Ehmed Turk jî bi tena serê xwe nikare kontrol bike. Murat Karayilan jî nikare ji Qendîlê kontrol bike. Ez bi vê rewşa xwe, bi vê asûna(konum) xwe nikarim tam bikim, tu kes tam nikare bike. Di PKK’ê de komên otonom hene. Ku çareseriya demokratîk nebe, di mijara parastina xwe de wê ev sazbûn çi dizanin wê bikin. Wê çend PKK derên, hûn ê nikaribin tiştek bikin.
*Beşek ji hevdîtina Rêber Apo ya 6’ê gulana 2009’an
- Ayrıntılar
Rêber APO
Min axaftinên Başbûg ji sernavên rojnameyan guhdar kir. Di axaftina xwe de bahsa “Gelê Tirkiyê” dike. Vê jî wekî gotina Mustafa Kemal diyar dike. Min berê vê, ev diyar kiribû. Gotinên Başbûg, ji gotinên min re bersivek e. Min dişopînin. Lê kêm tînin ziman. Di berdewamiya vê de, pêwîst dikir ku bahsa muxtariyetê bikirana. Ev jî gotina Mustafa Kemal e. Ya girîng ev e ku der barê kurdan fikra muxtariyetê ya Mustafa Kemal e. Ez di wê bendewariyê de bûm ku wê Başbûg fikra muxtariyetê ya Mustafa Kemal bianîna ziman. Çima vê nabêje! Fem nakim. Daxuyaniyên Başbûg girîng in, deriyek vekiriye, encax hemû jî evqas. Artêş dikare ewqas bêje. Ya mayî karê siyasetmedaran e.
Pêwîst e ku em PKK’ê wisa wekî avaniyeke homojen nenirxînin û wisa nebînin. Te dî bahsa hinek bombe û bombeyan ku hatine teqandin tê kirin ya, pirsgirêka bingehîn ne di van bombeyên teqandî de ye, pirsgirêka esil pirsgirêka kurd bixwe ye. Ku PKK biqede jî ev kar çareser nabe. Ji ber ku Barzanî, YNK, KDP hene. Ji wê wêdetir Emerîka, Îran, Sûriye hene. Wê her kes pirsgirêkê li gorî xwe bi dest bigire. Wê her kes hewl bide PKK’ê li gorî xwe bikarbîne. Wê Îran yek ji wan dewletan be ku pirsgirêka kurd li gorî xwe herî baş bikarbîne. Wisa wê nexwazin ku pirsgirêk çareser bibe. Bahsa lûtkeya sêbare(üçlü zirve) dikin. bahskirina vê lûtkeya sêbare bixwejî, dide nîşandan ku ev sêbare çiqas belengaz e. Ev lûtkeya sêbare, nikare pirsgirêkê jî çareser bike.
Tam gotina kî ye nayê hişê min, dibe ku gotina Arafat an jî ya Habaş e. Dibêje ku; “çarsed mirovî bidine min, ez Rojhilata Navîn ser û bin bikim” Li PKK’ê jî çarsed mirov hene, bi hezaran hene, zêdetir jî hene. Piştî tecrûbeya bi salan a li çiya, wisa nikarin biqedînin. Her bîrîmek bi tena serê xwe jî dikare şerek bi pêş bixe. Li derdora her bîrîmekê, çarsed hezar kes hene. Ji bona xelasiya canê xwe be jî, wê asta şer bilindtir bikin. Wekî din ji bona şerkirinê gelek tirîş(gerekçe) hene. Dikarin ji bona canê xwe xelas bikin û bi gelek tirîşên dîtir şer bi pêş ve bibin.
Niha tu bêjî ez ê wan ji başûr de jî tengav bikim, wê vanan herin ku derê? Hêrseke li hevciviyayî ya bi dehan salan ji bona teqînî amade ye heye. Teqîna esasî ev e. Dibêjin ku bêkarî ji sedî çil e. Ku li vir ji sedî çil be, li wir ji sedî heştê ye. Ewqas sal perwerdehiya şer dîtiye û bi şervanên ku xwedî ezmûn in bigihên hev, wê di vê rewşê de ne yek du teqîn, wê çil teqîn pêk bên.
Dibêjin ku hetanî 1’ê Hezîranê dem dane. Mesele ne hetanî 1’ê Hezîranê dem e, vê demê min bixwe jî neda, ev biryara PKK’ê bixwe ye, dem dema wan e. Ev panzdeh sal in ez ji bona pirsgirêka kurd çareseriyê bi riyên demokratîk pêk bînim, hewl didim. Niha ez li vir ji qeyrana dil jî bimirim, erdhej pêk bê û ev avahî hilweşe jî an jî ji nexweşiyêjî bimirim, wê vê ji dewletê bizanibin. Gelek hêzên ku bixwazin vê bikarbînin hene. Hêzên wekî Emerîka, Îngîltere, Sûriye, KDP, YNK, nizanim hûr û gir pêncî rêxistin hene ku PKK’ê bikarbînin. Siyaseta ku neçareseriya vê pirsgirêkê dixwaze, birêveberkarê siyaseta îngilîz e. Mesele wisa hetanî 1’ê Hezîranê dem dayîn nîn e, mesele di çareseriya vê pirsgirêkê de rê girtin e, xetereya bingehîn, teqîna esasî di vir de ye.
Înlehîn nabêjim bila bên bi min re hevdîtin bikin. Lê siyasetmedarên ku bi wêrekî vanan bîne ziman nîn e. Wê bi kî çareser bikin, kî vanan bi wêrekî tîne ziman? Kî dibêje ku ev pirsgirêk nabe ku bi paş ve bê xistin. Ez dibêjim. Ji ber ku ez dibêjim, di xwezaya xwe de ez dibim muxatab. Xwezî ji bilî min muxatabek hebûye, lê vaye nîn e! Ez dîsa bi kirpandî dibêjim; çareseriya pirsgirêka kurd nabe ku bi paş ve bê xistin. Di nava artêşê de teqez ên ku fêm dikin hene. Yên wekî Salîm Dervîşoglu fêm dikin, vê baş dizanin. Ez dibêjim, li vir ji bona çareseriyê çi bikeve ser milên min ez e pêk bînim. Ez ev panzdeh sal in ji bona çareseriya demokratîk hewl didim. Encax ez jî êdî bi fizîkî û giyanî westayam.
Elçî, hê jî dibêje ku hêza DTP’ê nîn e. Elçî, ta ji salên 1970’yan vir ve, zilamê taybet ê NATO’yê ye, ew mezin kirine. Vanan hê jî ji Emerîka, ji NATO’yê di nava bendewariyekê de ne. Elçî, Bûcak, Ûmîd Firat û gelekên din hene. Vanan hemû hatin bikaranîn. Hemû jî zilamên NATO’yê ne, zilamên Emerîka ne, zilamên îngilîzan e. Sertaç Bûcak ji hêla Almanyayê ve hate perwerdekirin û şandin Tirkiyê. Sedat Bucak jî zilamê taybet ê Tirkiyê ye. Herdu jî bi heman sazûmanê, girêdayî NATO’yê ne, bala we kişandibe, herdu jî girêdayî heman sazûmanê ne, ji hêla heman sazûmanê ve têne bikaranîn. Hê jî wisa guman dikin ku wê werin alîkariya wan bikin û wan rabikin ser piyan. Wisa difikirin ku wê PKK û DTP’ê biqedînin û wan bînin ser kurdan.
Bi hatina Rusmussen a NATO’yê, dibe ku di NATO’yê de demeke nû destpê bike. Rasmussen kesekî ku bi taybet hatiye hilbijartin. NATO, wê bikeve demeke nû. NATO’ya bi Rasmussen, dibe ku nêzîkatiya NATO’yê ya li hember PKK’ê ne mîna berê be, dibe ku hinek sistir be, dibe ku nermtir nêzîk bibe, dibe ku PKK’ê fêm bike. Ew jî nîşaneya demeke nû ye.
- Ayrıntılar