Dema min despêkê Fermandarê xwe dît, li beramber spehîtayî ya wî matmayî mabûm. Rihek reş û hemiz dêmê wî yê gewr û girover zû de nixwimandi bû. Cilên gabardîn çiqas xweşik li bejna wî ya bi ser navîn re kêmek dirêj û narîn dihatin. Hêlwesta wî ya bibiryar, xîtaba wî ya kişandvan, dêmê wîyê her tim bixende di dilê her hevrêyên wî de textê hes kirinê ava kiri bû. Û ew bi her tişên xwe ve viyane ji pola, milîtanek yeman, fermandarek jêhatî, mêhrîdarê gel û çiya yê xwe û tîrojek dijwar yê Roja xwe bû.
Sal 1994 bû. Dawiya meha bûk ya biharê bû. Li Gorengeha Xanê xanan li Şaxa Hevlêr govendek mezin dizivirî. Ser û binê dîlana şervanên azadiyê diheja. Dengê ji şervanan bilind dibû dengê robarê Nêrdoş di dewisand û xwe di bedena Birca belek de vedida. Hevalek bejna wî kêmek ser navîn re dirêj, rihek reş dêmê wîyê gewr û girover nixwimandî bi hemû hunera xwe serê govendê dihejand. Cara ewil bû, wî hevalî dibînim û navê wî jî min nizanî. Wekû kes ez ne reqasvanek baş bûm û girêdayî vê min pir ji reqsê jî hes ne dikir. Lê, kişandvantiya sergovendî ya wî bê hemd ez kişandim û çûm destê wî. Lê, li hember hunera wî ya pêşketî ya reqsê kêmzanîna min û bejna wî ya narîn qama min ya qut ez zû şermezar kiri bûm. Piştî kêmekî raman bûm ku qunsentra wî jî xira dikim û bi şermokî min govend berda bû. Piştî wê kêmekî ji hevalan fêr bûm kû Berpirsê Qada Gabar Hevalê Xebatê Merkezî ye.
Cara ewil li Bîra Askê, li Xala Fermandarê Fermandaran Hevalê Egîd, lê biryara serhildanê dayî bifermandarê xwe re hevnas bibûm. Dîsa heman wekî îro, Roma Reş bi hemû derfet û karîna xwe êrîş dikir. Dîsa nevîçîçirkên Hûlago tirkîtiya xwe dikirin. Jixwe li gundan kevir li ser kevir ne hişti bûn, Kurd’an gundan terikandi bûn û herêm ji xwecihan vale kiri bûn. Vê carê wekû pêwîstiya dagirkeriya xwe, dora gêrîla bû. Her kevirek yê Çirav’ê bi dehan gule û her girikek yê wê bi dehan top û qazan dihingavtin. Di dilê xwe de yê wekî bapîrê xwe kiri bûna û her kesê kû ji zulm û zordariya wan re stû xahr ne kirî qetlê wî wacip bû. Aha di vê demê de min fermandartiya Hevalê Xebat- Xebatê navendî, an jî bi navê xwe din Xebatê Dêrikî nas kir.
Kit mitên tayin spî ketibûn serê wî. Cilên gabardîn li ser bejna wî ya narîn, zirav û ji dirêja tê hijmartin dilerizîn. Baweriya wî ya ji pola, wekû coş û kelecan vedida dêmê wiyê gewr. Li gel hemû êrîş, tengayî û bê derfetiyan, ew jêdera coş, moral û ruhê serkeftinê yê hevrêyên xwe bû. Di şer de fermandarek bê eman, di jiyanê de hevalek dil fireh û di rêwîtiyê de pêçvanek rehwal bû. Erk û peyaya wî çi dibe bila bibe her tim li pêş bû. Di çepera pêş de şer dikir, di rêwitiyê de pêşîvan bû. Wisa fêrî jiyanê bibû û wisa jî xatir xwestin.
Dema min cara dawî li Xinêre dîtî, serê wî nîv bnîv spî bibû, rih û simbêlên xwe qusandibûn lê, ji spehitayî, rû kentî û ji pêşîvantiya xwe tiştek winda ne kiri bû. Hesûdî bûm! Min di dilê xwe de goti bû; “yêkbûyîna bi baweriya xwe re û çiyan mirov ciwan dihêlin”. Û wisa jî bû. Ew nîşeneya têkoşertî, berxwedan û viyana pola ya bîst û çar sala bû. Her xetek ya rûyê wî, her mûyek spî ya di pora wî de şahidê boyerek destanî ya deşt, çiyan û baniyên Kurdistan’ê bû. Kehniye ya Kurdistan’ê nema bû ku jê av ne vexwarî, çiyayek ne mabû bidehan berxwedanên destanî li ser jiyan ne bûyî. Bost bibost, gav bigav pîvabûn ev çiya û banî ruhê wîyê rehwal.
Fermandarê min; şîrovevanê rastiya rûyê reş ya Welatê Stêran yê herî mezin Mîrê Murada ye û hevrêyê wiyê herî nêzîk jî tuyî. Li ber ronahiya Mirê Muradan li dijî vê toqa naletê têkoşîna herî yeman û dijwar te da. Xiyaneta hê ji Enkîdo destpê kirî tu carî pêsîra dildarên azadiyê bernedan, têkoşertî ya te û te jî bê merîstiya wê baş nas dikir. Em tim hizirî bûn ku ev toqa naletê li Kurdistan’ê êrsiye û em wisa ji rastiya me dûr xistibûn. Lê, we bi têkoşertî, berxwedan û lehengtiya xwe ev berevajî kir. Êdî xiyanet, li welatê Rojê diperpite û li ber sekeratêye. Ji xwe jêdera vê bê mehwertiya xiyanet û afrenêrên wê eve.
Bê goman bi destê van rureşan, xwilam û xerbendeyên dagirkeran çûyîna bihezaran mêrxas û dawiya wan êşek bê pîvane. Diyare ev dêwê bê merîs, ev toqa naletê, ev rûreşiya mirovatiyê, ev xencera bê bext li ber sekitînê jî xetere.
Memostayê min; bêjim hêstên min ne kelîn, dilê min tijî xwîn ne bûye ne raste lê, ne girîm. Ji bû, ne girîm dîsa min Mîrê Muradan û awrên we yên bibiryar anî ber çavên xwe. Lê, mêhr (mêhla)a te li min dide û mêhrîdarê teme. Wekû Gelê Kurdistan, herî zêde me ji destê van bê bextan kişand. Hê ji Enkîdo, Herpagos heya bi Abdulah Bedro xirabî û bê bextiya ne kirîn nema.
Qedab lê bibare, sed carî qedab.
Min ristek ya li ser Helpçe hatî nivîsandin de xwendi bû. Ristvan, di hevokek ya xwe de goti bû; “ Kes nîne jêke destê vî dêwî”. Di rastiyê de di bin ronahîya Mîrê Muradan de û bi berxwedan û têkoşîna we dest û lingên wî hatine qut kirin û ruhê wî yê bê merîs jî li ber mirinê ye û yê bimre.
Bi ked û berxwedana we, bi evîn û mêhrîdariya we; li welatê Stêran Xwidawend, li welatê Mîrê Muradan muradxwaz, li warê nan kedkar û li welatê mêhrîdaran evîndar bila şadbin.
Evîndarê azadiyê, mêhrîdarê Rojê, dildarê gel û çiya yên xwe, fermandarê hevrêyên xwe here, ûxira te ya xêrê be!
Lê, mêhra te dikim, mêhra bêhna te ya li Botan, Amed û Xerzan li min dide!
Hewar GABAR
- Ayrıntılar
1994 bû. Nêzî salekî çêbibû ku dijmin neketibû Gabar ê. Wekî hêzeke gerîla em pir ketibûn nava xafikê. Me bawer kiribû ku êdî dijmin nayê. Her yek ji me, di dilê xwe de digot “ dijmin nikare têkeve Gabarê”. Hevalên wê demê ku li Gabarê bûn, piraniya wan hevalên jîr û zîrek bûn.
Buhareke hênik ku meriv dikare bêje buhareke sar, bi keskayiyan derdor xemilîbû. Gabar ciyek bi çi rengî ye herkes dizane, pewîst nake ez zêde qala xweşikbûna wê derê bikim. Lê bi kinasî hûn dikarin bêjin “Bihûşt”. Gulanê de bihûşt çawa be, Gabar jî wisan bû. Nû nû em germ dibûn. Her dîmenê ku çavê te lê diket ne gengaz bû ku were jibîrakirin.
Sê hevalên xort çûne gund, ew dê erzaq bianiyana. Çûbûn Gundê Meydînê. Gava ev heval diçin gund, di rê de leşkerên Tirka dibînin. Li ser wan gule diberdin, lê leşkerê Tirkan dengê xwe dernaxînin, ji ber dixwazin werin ser ciyê ku em giştî lê disekinin. Dixwazin werin ser wargehê û me hemûyan îmha bikin. Bi hevalên me re nakevin nav şerê de. Piştre, hevalên me çûbûn dewriye, ewan jî dijmin dibînin lê bi wan re nakevin nava şer. Van her du grubên me hatin wargehê, me û ji hevalan re rewş vegotin. Tekmîlê xwe bi vî rengî dan. Ewraziya Gabar pir bi şkêr û dar e, loma jî di tariyê de ne gengaze ku pir bi hesanî rê ve biçî.
Hevalên me yê wargehê, bi taybet rêveberî, baweriya xwe bi van tekmîlan neanîn. Wan digotin:
“Ne gengaze dijmin were û têkeve Gabar e.”
Bes car dî jî li ser wargehê me re çend hevalan weke zîrevan derxistin, da ku kes nebêje “rêveberî ruxmî van tekmîlan tevdîran nagre”. Li ser sirtekî biçûk ez û çend heval nobedar bûn. Hevalên ku girê digrin, çûn ciyê xwe girtin. Pênc heval çûbûn girê. Ciyê gir, çariyek dûrî me bû. Ciyê nobedê jî li ser gopikekî ser wargehê re bû. Ji xwe ewraziya Gabar tev de bi gopikên biçûk û di nav hev de tije bû. Gopikên biçûk weke xelek digihaştin hev û navîna wan jî rast û ji bo wargehên me guncaw bûn. Ji xwe piraniya ciyê wargehên me wisan bû. Wek mînak, gireke mezin lê berwariyên wê ji gopikên biçûk pêk dihat û navîna wan rast bû. Em jî di berwariyeke wisan de bûn. Ew gopikan jî ji şkêran pêk dihat.
Em sê hevalên keç zîrevan bûn. Ji xwe, ger tu biçûya ser kîjan gopikî, te derûdora xwe tev de didît. Ewraza Gabarê de girên pir bilind nebû. Giştî ewraz weke hev bû. Te çûbaya ser kîjan gopikî, te dikarîbû hemû gopikên dîtir jî bidîta. Ji ciyê nobeda me, serê TRT ê xuya dikir. Gava hevalên me yên ku çûne girê bigrin, berî ku dinya ronî bibe, dibînin ku dijmin tê. Ew hevalan bi zorê xwe xilas dikin. Hevalê ser wê grubê Harunê Harunî bû. Ew dibêje “em xwe bigînin hevalan. Ger leşker bikevin navbera me û wan ew dê tev de werin kuştin. Ji ber wê ev hevalan pir zû û zîrek dikevin pêşberî wan û nahêlin ku leşker têkevin navbera me û wan de, ji berwariyê re xwe gihandin cem me.
Berbanga sibê, derûdor nû ronî dibû. Ji her du aliyên wargehê me ve hatibûn. Sirtek li beramberî me ku hinek bilintir e, ji wir dihatin. Ji xwe di ciyê xwe ya nobetê de, gava min dengê zîncîrê BKC bihîst, min fêm kir ku em û dijmin êdî di nava hev de ne.
Ciyê ku em lê bûn, yanê ez û her du hevalên keç ê dîtir, em diketin beramberî hevalên xwe yê dîtir. Gopikên weke zîncîr û bi şewaza xelekê hevgirtî de, ew li aliyekê, em li aliyek bûn. Navbera me jî dûz û rast bû. Gava ku rêveberî dît ku em û dijmin pir ketine nava hev de, gote me “xwe paş de bikşînin”. Li gorî vê, diviya me ew ciyê rast û dûz derbas bikira û xwe gihandiba gopika beramberî xwe. Heval piranî xwe bi wî ali ve kişandibûn û gotibûn “bila du-sê heval jî parastina me bikin”.
Ez dikarim wisa salox bidim ku; gopika yekem de em hene, li beramberî me dijmin heye, li pişt me jî gopika ku heval xwe paş de kişandine heye, lê di navbera me de ew ciyê dûz heye. Ger em biçin wê derê, divê em pir zîrek û atîk bin, nexwe wê dijmin ji paş ve bikare li me bide û me bikuje jî, dikare me bigire jî. Ji paş ve parastina me kirin, ewqes hesan nîne, gava hevalên me qlêşên xwe bidin şuxilandin, dikarin me jî bikujin. Rewşeke wisa asê bû. Şer û xwe paş de kişandina hevalan dora nîv saet an go çil û pênc deqe ajotibû.
Ez û du hevalên xort mabûn. Leşker ketin noqtê me jî. Me hê jî li ciyê nobetê şer dikir. Ew deştika biçûk ku di navbera me û hevalan de ye, bi qasî pênce mîtro hebû.
Wê demê ji ber ku cîhaza me hemûyan nebû, me bi xwe bîryara xwe da ku em jî divê êdî xwe paş de bikşînin. Ez pê nehesiyabûm lê toqa li ser pora min sipî û bireq bû, hevalekî xort gote min:
“Wê toqê jêveke ku dijmin serê te nîşan negre”
Min toqa xwe derxist. Piştî çend deqe me bîryar da ku em bazdin û xwe bigînin hevalan. Me xwe da aliyê sirtê ku ber bi hevalan ve dirêj dibe û digêje deştika biçûk, hevalên xort bazdan. Hevalên xort pir zîrekbûn. Ji min qederek dûr ketin. Diviya ez pir atîk bibim û berî dijmin xwe bigînim ciyê hevalan.
Taybetmendiyeke min hebû ku, gava min dengê hevalan dibîst, min hêzeke mezin ya wêrekiyê di xwe de didît. Lê gava ez pê bihesim ku ez tenê me, dijmin nebe jî ez ditirsiyam.
Min berê xwe da deştika biçûk û bi hemû hêza xwe ve ez bazdam. Gava min dengê leşkeran jî bîst, êdî min wisa lez da lingên xwe ku, min nema pêşiya xwe didît. Firset nebû ku ez bêhnek li pêşiya xwe binêrim. Cerdewan û leşker li pey min dibezin, ez tenê bi vê rastiyê hesiya me, û tenê ji bo ku bi saxî nekevim destê wan, tu bê qey lingê min ji erdê qut bibû.
Leşker û cerdewan bi hev re dabûn pey min û dibeziyan, da ku min bi destbigrin. Bi beza xwe re jî qîr dikirin. Wê gavê çavê min, te di go qey nînin. Ne pêş, ne jî paş nabînim. Tenê weke ku bifirim, bêyî ku lingê min bi tiştekî ve asê bimîne, ez dibeziyam. Her ku rewşa min a bi destê wan ketiye dihatin ber çavên min, ez dibeziyam. Derfet nebû ku ez rawestim û guleyek bi serê xwe de jî berdim. Carê ji ber bayê ku bi bazdanê min çêdibû,pora min dihate ber rûyê min ve dihesiyam. Wekî din, êdî min nedizanî hevalên me li kîjan aliyê ne, ji xwe re tenê direviyam, dibeziyam. Bazdanek ji dijminê welatê me, deshilatdaran, qirkeran, bazdanek ji xwefiroşan, bênamûsan, xayînan, bazdanek ji mirovên xwe jî. Ew gav, ew kêlî, ez bibûm daxwaziyeke azadiyê û hemû koledarî û deshilatdarî ketibû pey min. Dîroka jinê û gelan de xilasbûyîn, mabû ser pişta hêza lingên min. Sekinandin an go xwe radestî wan kesên ku li pey min dibeziyan kirin, qet nedihat bîra min. Wê gavê, bi rastî jî, min xwe weke çûkek hîs kir. Çûk tu caran xwe radestî nêçîrvanan nakin.
Kesên li pey min xweş dîtibûn ku ez keç im. Ev yeka dihîşt ku zêdetir bi hêrs bibin û bi hêztir bibezin. Min di dilê xwe de digot “ ger ez li pişt xwe bizîvirim, wê min bigrin”. Dengê wan dihat, yekî digot:
“Keçikeee!, keçê raweste!, ha hooo, keç e!”
Bîstekê dengê wan pir nêz hate min. Û pê re jî gule diketin ber lingên min. Wê kêliyê de lingê min, li ber kevirekî ket û ez pekiyam, gindorî pişt tehtekî bûm. Kevira ku ez lê qelibîm û pekiyam ketim pişt wê, gelek mezin bû lê ewqes bi lez dibeziyam ku, ew leza min hîşt ku ewçend bilind bipekim. Min ji pişt kevirê serê xwe rakir, min dît ku paş de dizîvirin, hev diparêzin. Wê gavê ji min bû ku her çavên min girtî bûn. Min qet çavên xwe venekiribû. Cerdewanên Qilêbanê pir dijwar dihatin ser me. Ji eşîra me bûn lê min li wir fêm kir ku gava mirovek nasnameya xwe ya netewî firot, nikare keç û jina xwe jî biparêze. Di rastiya xwe de Kurd, bi namûs û şerefa xwe ve bi nav û deng in. Di nav me Kurdan de, keçeke nenas be jî, gava xwe bisparta malekê, ew mal li wê xwedî derdiketin. Di civaka me de namûs, di jinê de tê dîtin lê min fêm kir ku cerdewan gava li pêşiya leşkeran dibeziyan, namûsa xwe ji bo ku bifroşin dibeziyan. Gava min ji dûr ve li wan nêrî, min di dilê xwe digot “heyfa wan şaşiyên reş û spî ku Kurd didin serê xwe, di serê wan de qirêj dibin.” Bi rastî jî di wan gavên xwe ya bazdanê de, min dît ku paşverûtiya Kurdan jî ketiye pey min, dixwaze min radest bigre.
Weke jin, di wê gavê de dewsa tirs û xwe bi hundirê xwe ve qurmiçîn zêdetir, min dît ku bîryara min ya şer û tekoşîna li hemberî deshilatî zêdetir bû. Lingê min wisa dibeziyan, min bi xwe jî bawer nekir ku ewê wisa dibeziya ez bûm.
Di wê kêliyê de, ez gihaştime biniya gopikê ku heval lê ne, lê min nedizanî. Gava ez gihaştim wê derê, hevalan dikarîbûn parastina min bikin.
Gava ez gihaştim gel hevalan, hestên min çawa bû, divê hûn bi xwe hinek pê bizanin. Ji bo min, weke vegera jiyanê bû. Berî çend deqe min dikaribû, êdî nema hevalên xwe bibînim. Ger ez ketibama destê dijmin, wê çi bihata serê min, car dî hûn bifikrin.
Piştî ku min behna xwe veda, ji bo wê rojê, bûyera ku bi qasî wê bazdanê bandora xwe li ser min çêkiriye, mukirhatina hevalan bû. Belê, hevalan, ji bo ku ez bi saxî neyêm girtin û min zêde nêşînin, bi dehan guleyê qlêş li ser min û leşker û cerdewanan, bi hev re reşandibûn. Hevalên me jî bawer nekiribûn ku ez ji nava lepên dijmin bifilitim. Lê gava min ji wan re got:
“Ez, tu caran, di wan kêliyan de ketina nava destê wan, ji bo xwe nefikirîm, min di go qey, ez difiriyam.”
Destpêkê min her digot “tiştê herî giran ew e ku, mirov di nava şer de jin be”. Car dî jî, ji ber jinbûna xwe, tenêbûneke sosret ya me jinan hebû, her heye û wê hebe. Ew tenê ne di nava şer de ye, li her derê ye.
Min wê rojê zêde li ser vê bûyerê tiştek negot, lê di hundirê xwe de ez gelek fikirîm. Bi rastî jî di nava şer de tu jin bî, barê te dubare giran dibe. Çiqas hevalên xort gotibana, “me rastiyê dijmin fêm kiriye” lê car dî jî, dilê wan tu caran ne amadebû ku yek ji hevalên keç bi saxî biketa destê dijmin. A din jî nedixwestin, em bi destê dijmin werin êşandin.
Demek borî şûnde, ew tirsa min ya berê ku me digot “wele em jin in, divê dijmin me nebînin, divê em nekevin destê wan” û hwd, dewsa xwe hîşte berxwedaniyê. Êdî min dixwast zêdetir biçim ser wan û bila bibînin ku jinên Kurd çawa li hemberî wan şer dike, serê xwe natewîne.
Piştre gelek çalakiyan de, ez bi xwe jî tê de, em çûn ser wan, her ku wan li hemberî me bi paşverûtiya xwe ve hatin, em zêde bûn, em bi bîryar bûn.
Di çiyayên asê ya Botanê de, hemû dar û ber, av û ax, kevir û lat bûne dîtiyên bûyerên weke vê bi sedan in.
Gava tu jin bî û di nava şer bî her tişt bi te re diaxive.
Ez hê jî bi xweza û jiyanê re diaxivim lê hûn?
- Ayrıntılar
Dengê axînekê ji dilê min tê, bi hevaltiya hevalan re ez fêrî axînkişandine bûm. Hinek heval ji min re bûn mamosteyên jiyanê. Ez fêrkirim ku bi pênûsa hevaltiyê jiyanê neqişbikim. Ruhê min geşkirin, bi hevaltiya xwe ez kirim xwedî wicdan, yek ji wan jî hevala Bêrîtan Şîn bû. Roja ku hevala Bêrîtan Şîn hate tabûra me li bîra mine. Çavên wê, sîmeyên wê, gotinên wê bala min kişand. Êşa ku jinên Kurd dikişîne min di çavên wê de didît. Hezkirine dilê jinê min di ruhê wê de hîsdikir. Jineke gelekî jêhatî bû. Ew jî mîna gelek jinan jiyana xwe fedayî xwişk û birayên xwe kiribû. Gava ku ez pêre diçûm wezîfeyekê min ji xwe şermdikir û min ji xwe re digot “min çima weha arzan jiyankiriye”. Şehîd Bêrîtan li gundê Bêrî yê girêdayî Mako ji dayîkbibû. Birastî bêhna jinên kedkar ji wê dihate. Hîna xwişk û birayên wê di temenekî biçûk de ne, dayîka wê nesaxdikeve û hevala Bêrîtan jiyana xwe fedayî wan dike. Şûna dayîka xwe karê malê dike, ji bona ku xwişk û birayên xwe mezin bike dixebite. Her êş û janeke ku jiyankiriye bi qermîçokên riwê xwe re vedişêr e. Tenê ji bona ku xwişk û birayên wê biçin dibistane bi roj û şev dixebite. Li axînên dayîka xwe guhdar dike, rondikên çavê xwişk û birayên xwe paqijdike. Dilê wan şad dike û jiyanê bi wan dide naskirin. Êşên wê bi zeman re diherikin. Dilbirîn dibe û ji jiyana xwe nememnûne. Dizane eger mîna jineke civakê jiyanbike ewê bibe mulkê zilamekî, ji ber vê yekê herdem hewldide ku nezewice û ji wê jiyanê rizgarbibe. Bêrîtan Şîn di heman demê de naxwaze ku her du xwişkên wê bizewicin û bibin mulkê zilamekî. Ji xwişkên xwe re dayîk, xwişk û hevala. Tenê ji bona ku xwişk û birayên wê ji bedewbûna jiyanê mehrûm nemînin, jiyana xwe fedadike. Xwişk û birayên wê nekêm nan û xwarin ji destên wê dixwin. Xwişka xwe Nalîn fêrî ferşçêkrine dike û wê herdem diparêze. Piştî ku Bêrîtan Şîn hevalan nasdike hatine çiyan çêtir dibîne û berê xwe dide warê leheng û qehremanan. Çîroka her du xwişkan Bêrîtan û Nalîn di rêka çiyan de destpêdike. Gava ku berê xwe dide çiyan xwişka xwe Nalîn jî bi xwe re tîne. Bêrîtan Şîn û xwişka xwe Nalîn sala 2007 an bi hev re tevlî nava refên gerila dibin. Bi hev re şervantiya nû dibînin, lê belê kesek nizane ku herdu xwişkên hevin. Hevala Bêrîtan dixwaze ku Nalîn fêrbibe bê wê jiyanbike. Dizane ku her yek ji wana wê biçe herêmekê. Hevala Bêrîtan Şîn berê xwe dide herêma Behdînan û ji Nalîn dûrdikeve. Bi rêya name nivîsandine agahî ji Nalîn digire. Lê belê hesreta wê ewe ku rojekê Nalîn bibîne. Piştî çar salan Nalîn dibîne û dinêre ku Nalîn bûye gerilayeke gelekî xurt. Her kêlî û rojeke ku Bêrîtan Şîn jiyankiriye ji hevalan re bûye bîranîn. Di tabûrê de herkesî jê hezdikir. Ji bona ku kêmasî di karên wê de dernekevin gelekî hewldida û xwe diwestand. Ji zor û zehmetiyan neditirsiye. Di tengaviyê de bi hevalên xwe re dostbû. Eger ku kêmasî di karê wê de derketibane, nikarîbû xwarin bixwe yan jî bikene. Wicdanê wê qebûlnedikir, fêrbibû ku herdem di karê xwe de serkeftî be. Berî ku tevlî nava refên gerila bibe xwendin û nivîsandine wê nebû. Li çiyan xwe fêrî zimanê kurdî kir. Hesreta wê bû ku bi xetên destê xwe nameyekê ji bona Nalîn binivîsîn e. Dixwest bi lênûsa xwe re jiyana xwe ya gerilayetî parvebike. Sala 2010 hevala Bêrîtan Şîn tevlî perwerdeya Akademiya şehîd Bêrîtan bû. Hîna perwerde bi dawî nebibû Bêrîtan Şîn rext û çeka xwe ji bona piratîkê amadekiribû. Bi moralekî mezin wêne û lênûsa xwe ji xwişka xwe Nalîn re rêkir û berê xwe da çiyayê Zagros. Cara dawiyê min wê dît li ser rêka Zagros bû. Moralê wê gelekî bilind bû, ji min re got “ ezê biçim Zagros bedewbûna çiyan bibînim, biçim piratîkê û tevlî şerbibim. Ezê ji çiyayê Zagros name ji we re bişînim.” Lê belê hevala Bêrîtan negihîşt ku name ji me re binivîsîne. Sala 2011 an bi 35 hevalan re di çalakiya Çelê de şehîdket. Berî ku name ji me re binivisîne, me xebera şehadeta wê bihîst. Min ticarî xwe amade nekiribû ku ez bibihîzim hevala Bêrîtan Şîn şehîdketiye. Lê belê dilê min destek nade ku ez hestên xwe yên di wê kêliyê de bînim ziman. Tenê min mafê xwe didît ku ez di jiyanê de xwedî li bîranîn û kesayeta şehîd Bêrîtan derbikevim. Bîranînên ku me bi hev re jiyankirî roj bi roj dihatin ber çavên min. Min dengê ahenga jiyanê di wan kêliyan de bihîst. Her çiqasî ew kêlî bi êş bin jî lê belê hêzekî mezin da min.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Dunya Pale
Gerîlaya Kurd Xurbet Şirnex bûye qurbanê koçbertiyê û li Mexmûrê mezin bûye. Bi dîlgirtina Rêberê Gelê Kurd Ebdulah OCALAN bandor dibe û tevlî nava refên gerîla dibe.
Xurbet Şirnex ya bi navê Xurbet Îlhan sala 1983 an de li Şırnexê hatiye dinê. Tenê heşt salan xwendıye û ji ber zordariya dewleta Tirk malbata wê naçar dimînin koçber bibin. Xurbet di temeke biçûk de bi birçîbûn, zor û êşan re rû bi rû dimîne. Ew êşên penabertiyê wê fêrî gelek rastiyan dike. Di dilê wê de hestên tolrakirinê derdike pêş. Ew zordariya dewleta dagirker a tirk li ser serê wan daye meşandin, napejirîne û herdem fikra tolhildanê mezin dibe. Di malbata wan de gelek xort û jin din ava tevgera azadiya gelê Kurd de jiyana xwe ji dest dane. Piştî ku Rêberê Gelê Kurd Rêber APO dîl hate girtin, Xurbet nikare vê yekê bipejirîne û tevlî nava refê gerîla dibe. Perwerdeya xwe ya yekemîn li Qendîl dibîne. Bi pêşniyarê xwe di sala 2003’an de derbasî herêma Zagrosan dibe.
Zagros Perçek ji canê wê ye
Gerîla ya Kurd Xurbet ji sala 2003’an hetanî jiyana xwe ji dest dide li herêma Zagrosan dimîne. Herî zêde li Çarçela dimîne. Gerîlatiya Çarçela jî hêsan nîne û vîneke mîna pola dixwaze. Tevî ku fizîka wê lawaze jî lê tu carî ji çûyina wezîfeyan û çalakiyan qut nedibû. Hezkirina wê ya ji Çarçela hêzeke mezin dide wê. Hemû hevalê wê vê girêdana wê ya bi Çarçela dizanin. Demeke dirêj li Zagrosan li Çarçela mabû, gelek caran hevalê wê dixwestin wê bişînin perwerdeyê lê wê ji ber qutbûyina ji Zagrosan ev yek nedixwest. Hevala Xurbet dema tiştek bianiya ser ziman an jî ji tiştekî bawer kiriba ne pêkan bû tu kes bi wê paş de gav bide avêtin. Gelekî dixwest biçe bakur lê ji ber di malbata wan de şehîd û tevlêbûn pir bûn bi niyeta parastinê nedihat şandin. Lê belê wê ji ber vê helwesta hevalan xwe qane nedikir û digot “Ez ji bo azadiya xwe hatime çiyan, ne ji bo malbata xwe hatime. Ger ku malbatê bedel dane ji bo xwe dane ne ji bom in dane. Pêwîste ez ji bo azadiya xwe tekoşînê bidim meşandin. Wan ji bo azadiya xwe tekoşîn kirin.” Di heman demê de Şehîd Xurbet gelek hestyar û bihistyar bû. Tu car nedixwest tu kesî bişkîne. Penabertî û şehadeta hevalên wê wê gelek hestyar kiribû.
Gerîlaya Xurbet di sala 2008’an de diçe Akademiya Mazlûm Doxan û piştÎ perwerdeyê cardin vedigere herêma Zagrosê. Di 21’ê Îlona sala 2009’an de li Geverê di pevçûneke bi leşkerên artêşa dagirker re tevlî nava kerwanê şehîdan dibe. Hevala Xurbet di himbêza Zagrosan de şehîd dikeve û heta şahadeta xwe jî ji Zagrosê qut nabe…
- Ayrıntılar
Medeni Ferho
Ezê Bazara 9ê Cotmehê bi Duşembê ve, bi hefte, meh û salan ve girêbidim.
Da ku, di rojan de, di hefteyan de, di meh û salan de, navê Rustem Cudî li ezmanê Kurdistanê binivîsim. Da ku bibe pelek ewrê baranê, bi bayê xerbî re baqên nefelê û gurzên indekoyê berhev bike.
Da ku, gerdena xizêmþora heyva li çardehan bixemilîne.
Bo bibe kulîlkên bi navê Elîşer Koçgirî û Çîçek Botan...
Bo ku ez bibim Botan, bibim Qendîl, bibim Serhed û Dêrsim, bibim bizavtina bayekî li ser hawara dayikên Kurdistanê.
Bo ez bibim gurzê destê zarokên Kurd, li Amedê, li Mêrdîn û Batmanê, li Sêrt û Serêkaniyê, li Qamişlo û Kobanê û keviran biavêjim polîs û romiyên kujer.
Da ku bibim Bagok û li Binya Xetê bibim helbestek bê dawî û li tevahiya welat bibarim.
Hingî dem nikare bi min, nikare bi navê Rustemê min...
Nikare bi Eliyê min û nikare biçilmisîne, evîna Çîçeka Botanê.
Ne top û tankên dijmin, ne balafirên Tirk û Saddam dikarin Qendîl û Helepçê bişewitînin.
Li ser dezgehekî zêrîn ezê navê lehengên dilê xwe binivîsim, li ser taqên çiyarêzan bi tîpên bizmarî û şibî-kirina zêrîn bikolim.
Ezê bibim çakûç...
Ezê bibm sidan...
Ezê bibim miqar û di destê hostayên kevirê Qatoro de li ser kevir û kûçan bibim nav û li ser avê, li ser axê, li ser ezmanê Kurdistanê û li ser mermerên cîhanê binivîsim…
Êdî kes nikare jibîr bke destanê wan û nikare bêje ez Rustem Cudî me...
Na kes nikare bêje, ez Rustem im û li Cudî destanê azadiyê dinivîsim.
Kes nikare bêje Ez Elîşer Koçgirî me, kes nikare bêje ez Çîçek Botan im.
Ew wek dilopên baranê, wek stêrikên li þînxaliya ezman, wek gotinên di rûpelên dîrokê de, wek pêlên çemê jiyanê ne… Kî dikare bibe Rutem, kî dikare bibe Elşêr, kî dikare bibe Çîçêk? Ew weke navê destanên cengaweriyê û di kêleka promethaus de, bi kûç û berzehên Çiyayê Zagrosê ve zincîrkirî ne…
Wek xwedawendên sedsalê, ocaxa mirovahiyê bi agirê pîroz ronî dikin.
Rustem Cudî navê demê ye…
Elîþer Koçgirî navê demê ye…
Çîçek Botan navê demê ye…
Kes nikare bibe nivîskarê vê dema bi cengaweriyên destanî hatiye xemilandin.
Belkî rêzek gotin, çend stêrik werin darvekirin û hemayilên zêrîn li hev bêne pêçan û wek niviştokên pazîbendan bêne girêdan. Û çend dilopên baranê bibarînin. Û awzekê biqîrin.
Lê, tu nivîskar wê nikaribin navê di atlasê dilê min de hatiye nivîsandin bikdirînin. Ew navên ku li çar taqên Kurdistanê hatine kolan û bi dilopên xwîna xwe, bi parçeyên laþê xwe dirrih û mayinên tixuban parçe kirinê, tunekirine, zengil û naqosên azadiyê lêdane û bûne ronahiya heyva li çardehan… Kî dikare bnivîse destanên bi xwînê hatine mohr kirin?
Roja gonê, Rustem Cudî li Qendîl û Xînêra, li Xakurk û Zapê li hemberî ezmanê sotî kirî û li ser axa şewitî, li hemberî darên kizirî, li ber qeraxê ava jehrkirî, got : « Kurdistan êdî azad e. Azadî rûniþtina di rojeva cîhanê de ye, ev navê qebûlkirinê ye. Êdî Kurdistan heye, nasnameya Kurdistanê heye û Kurd jî xwedî îrade ne. »
Ez û ew çûne Qamişlo, Tirbespiyê, li ser banekî di kêleka gundekî de rûniþtin.
Me pişta xwe da Çiya û deştên Serê Kaniyê û heya bi Bagokê me hespên xwe bezandin.
Me stêrik ji ezmanê Amedê kom kirin û bi ezmanê Sêrtê, yê Hewlêrê ve daleqandin.
Me li hemberî gorîstanên kêlên şikestî çend stran gotin û me bi zimanekî nenas, got ; « çermê me kolan berîk çêkirin û xwê kirin. Bedena me gule kirin, parçe kirin, dîse jî, em sunda azadiyê xera nakin, riya me ya azadiyê ye… ”
Rustem Cudî got, “êdî hêvî mezin e, kes nikare bêje cengawerên Kurd bê nav in û Kurdistan bêxwedî ye. Xwîna me bû kilîda azadiyê. »
Hingî strana Ferhat Tunç, “Uyyyyyy uyyyyy hawar” hate bîra min.
Dilopek rondik li ser mijgulên min peyda bû. Bêhna kizîra dilê min hat, dilopên xwîn niqutî ser kezeba min. Dilopa rondika min, hat û li ser kulîlkên berxwedanê û wek dengê naqosa banga hawarê olan veda. Dengê zengilê azadiyê û qîrêna cengaweriya Rustem Cudî li çar aliyên cîhanê hate bihîstin.
Zengilên zarokan û pîpîkên gizîran li kolanên bajar û gundan bûne kevir...
Hingî, dengê spîkerê Radyoya Dengê Mezoptamya Serîhildan hat û got: Zarokên Amedê bi keviran re diaxivin, bi keviran re radizin, tirsa xwe di berîka polîsên hov de, tirsa xwe di çavên polîsên har de, tirsa xwe di paþil û pêsîra polîsên dirrinde de diqîrin û agirê dilê xwe li nav serûçavên panzerên polayî didin.”
Ew zarokên Rustem Cudî ne û hevokên cengê diqîrin.
Ew zarokên Elîþêr Koçgirî ne, çakûçê li ser sidan in.
Ew zarokên Çîçek Botan in, dengê herka dîrokê di mista xwe de haveyn dikin.
Îro dilekî min çilmisî, yek pûnijî. Dîse jî sê gulên basimbarî di mista cengawerên min de kat dan; zengilê valahiya demê lê da û hawara 9ê Cotmehê daket...
Sal dirêj bûn, bihar winda bû û lingê min riya xwe şaş kirin. Mêjiyê min dem û heyam tevlîhev kirin. Roj bûne sal, sal bûne sedsal… Ez ketim xewneke þityar û bêyî ez bigirîm, min dilê xwe sotî kir, kezeba xwe dax da...
Di xewê de ez birîndar bûm û ez ne ez bûm. Dil û mêjiyê bûne stranên dilojarê lorandin... Piþtre, dilojarê bûne destan û helbest tevlî çemê dîrokê bû.
Di vê dema kuştî de, min xwe nasnekir. Kuştinek nû, birîndariyek nû, windahiyek nû diafirîne. Dixwazim ji nû bibim û nav li xwe bikim û di jiyana nû de, wek Rustem Cudî got, “gerila nave jiyana nû ye” ez jî bibim gerilayek.
Gerila heyamên vala didagirin, bi navên nû, di jiyana nû de, jiyaneke nû diafirînin.
Di vê heyama vala de, di vê kêlîka ku dilê min digirî, çavên min xwînê dirijînin de, dixwazim bibim gerila, da ku biqîrim û jiyana nû biafirînim. Navê jiyana nû Rustem Cudî ye û ronahiya cîhanê bi kululkên xwînê vedikin.
Di 9ê Cotmehê de, destanek bi nave Rustem Cudî hate nivîsandin, lê dîse jî dilê min dieşe..
Destanek, bi nave Çîçek Botan hate nivîsandin, dîsa jî dilê min dişewite.
Destanek bi navê Elîşêr Koçgirî hate nivîsandin, dîse jî dilê min dihelike.
Dîse jî dilê min digirî û ez di nava xwîna dîrokê de difetisim.
Hey hawaar!...
- Ayrıntılar
Min dilê xwe qewîm kir û lênûsa şehîdan vekir, nav û wêneyê şehîdekî ku min pê re jiyankiriye û qomîtantiya me kiriye li ber çavên min ket. Ne balkêşe ku axînek bi dilê min bikeve. Weke her carî hestewerî dilê min dorpêç kir, ji ber ku di şopandina rêya wan de ez kêm mam. Min hevalê Medenî sala 2005 an naskir û di wê salê de derbasî Dêrsimê bû. Şert û mercên heyî destor nedan ez dîroka 17 salên ku heval Medenî di şer de jiyankiriye, nasbikim. Firseta naskirina gêrîlayekî ku di şer de pijiyaye, min wendakir. Lê belê dîsa jî sîmeyên rûkenî û sadebûna riwê wî min jibîr nekiriy e.
Hevalê Medenî li Norşînê ya girêdayî Bidlîse sala 1966 an ji dayîk bûye. Piştî ku li İstanbulê zanîngeh bi dawî dike biryar dide û sala 1990 î tevlî partiyê dibe. Berî ku derbasî çiyê bibe diçe saheya Rêbertî û li Akademiya Masum Korkmaz ya Lubnanê dewreyeke perwerdê dibîne û weha derbasî çiyê dibe. Piştî ku derbasî welêt dibe diçe Zagros e.
Hîna du salên wî temam nebûne, beşdarî şerê başûr yê sala 1992 an dibe. Roxmî ku nûye, lê belê bi wêrekî ser şer de diçe, li hemberî tesfiyeciyan dibe xwedî helwest û bi gurûpek hevalan re li berxwedide.
Hevalê Medenî demekî dirêj li Zagros dimîne. Her rojeke ku li Zagrosê jiyankiriye bi şer re derbas bûye. Ew rojên xwe bi ked, westandin û bi têkoşînê hûnandin e. Li kêleke wî gelek heval şehîd ketine, di canê wî de jî gelek birîn hene û carne ji mirinê filitiye. Hevalan di nava gotinên xwe yên ser hevalê Medenî digotin canê wî ji perçan û fîşekan kun bibû, lê belê bi wan fîşekan re mîna çîçeke ku were avdan geşdibû û xwe nedida paş. Li Zagrosê şopên wêrekî, heyecan, hezkirina jiyanê û têkoşîna hevalê Medenî her dem hene. Bi dilopên xwîna xwe li ser xaka Zagrosê cihê xwe çêkiriye. Hevalê Medenî jî yek ji wan qomîtanê ku pêşengtiye şer dikirin. Li Zagrosê şervantî jî kiriye û bûye qomîtanekî mezin yê şer.
Hevalê Medenî li beramberî zoriyan tucarî xwe radest nekiriye
Şehîd Medenî di nava şer de pijiyaye û bi keda xwe mezin bûye. Gava ku di şert û mercên zor de derfet kêmbin, her kes nikare di wan zemana de afirîner be û moralê xwe nexîne, lê belê şehîd Medenî di şert û mercên herî zor de xwe nedaye paş û di warê manewî de qelsbûn jiyan nekiriye. Ev hêza manewî çavkaniya xwe ji girêdana bi Rêbertî, gel, şehîd û hevalan re, digire. Gava ku mirov di jiyanê de çavkaniya moralê xwe ji tiştên vala û betal bigire, mirov gelekî bê arame û nikare di zoriyan de serkeftine bidestbixîn e. Kesayetên ku bi kedê xwe dibin xwediyê tecrûbeyên şer û jiyanê, dibin xwediyê armancên mezin. Hevalê Medenî jî bi hesanî kesayeteke wiha xurt di xwe de nedaye avakirin. Bi qasî asêbûna çiyayên Zagrosê dil û mejiyê xwe asê û torîn kiriye.
Piştî ku sala 1999 an Rêbertî biryar da ku gêrîla xwe paşde bidin, hevalê Medenî jî derbasî Qendîlê dibe. Piştî ku stratejiya şer hate guhertin her kadroyekî rêxistinê nakokî jiyankirin û nikarîbû wate bidin wê donemê. Lê belê yên mîna hevalê Medenî xwestin stratejiya nû fêmbikin û xwe nedan paş. Di hemleyên bi YNK ê re tabûr qomîtanî bû û weke her carê pêşengtiye şer kir. Ferasetên kesayetên tesfiyecî bandor li ser wî nekirin. Di donemên xeterdar yên ku rêxistin tê de derbas dibû, hevalê Medenî durûst nêzî rêxistinê dibû û mîna kadroyên dîtir nedigot “ min bi salan şer kiriye û hesab nexwestiye”. Xizmetkirina rêxistinê ji xwe re kiribû armanc. Di her şert û mercan de xizmeta rêxistinê dikir û erkên xwe bi cih tanîn. Gava ku di jiyanê de yan jî di wezîfeyekê de kêmasiyên wî derketibane gelekî li zora wî diçe û xwe dide lêpirsîn kirin. Mîna me, hevalan û jiyanê tewambar nake, xwe dide lêpirsîn kirin û jidil rexnedayîna xwe dide. Hevalê Medenî di nava hevalan de bi dilnizimiya xwe dihate naskirin. Gava ku diçe nava hevalan kesek nizane ku hevalê Medenî rêveberiyekî jor e, ji ber ku gelekî xwezayî nêzî jiyanê û hevalan dibe. Dilê xwe bi sadebûna jiyana xwe dixemilîne. Hevalê Medenî piştî ku derbasî Behdînan dibe li Zap û Gare jî dimîne. Piştî wê bi pêşniyarê xwe dixwaze tevlî hemla 1 ê Pûşberê bibe û sala 2005 an derbasî Dêrsimê dibe. Di rêya çûyîna Dêrsimê, ji ber birînên xwe gelekî zorî dikşîne. Rêya çûyîna Dêrsim dûre û zehmetiyên xwe hene, di wê rêkê de hevalê Medenî bi îradeke mezin li berxwedide û digihîje Dêrsimê. Ew cara yekeme ku hevalê Medenî derbasî Dêrsimê dibe û araziyê wê jî nasnake. Lê belê bi desteke tecrûbeyên xwe yên kevin zû fêrî araziyê wêderê dibe. Bi bagerokê hemla 1 ê Pûşberê xistine piratîkê de, dest bi xebatê dike. Bi ruhekî germ dikeve nava kar de. Armanca wî ewe ku wezîfeya rêxistinê daye pêşiya wî pêkbîne. Di konferansê HPG ê yê çaremîn de biryar tê girtin ku şer ji Kurdistanê derbikeve û derbasî Tirkiyê bibe. Ev wezîfe ji hevalê Medenî jî tê xwestin. Hevalê Medenî jî bi bona ku wezîfeya xwe bi cî bîne dikeve nava hewledayîneke mezin de. Hîna di sala 2003 an de heval diçin Derya Reş û Koçgirî, lê belê mîna koçeran jiyandikin. Di Havînê de diçin û Payîzê vedigerin Dêrsime. Di wê rêkê de gelek hevalên hêja şehîd dikevin. Lê belê armanca hevalê Medenî ewe ku van saheyan vekin û gêrîla li wêderê bi cî bibin. Ji ber vê yekê dixe rojeva hevalan de û baweriyekî mezin dide wan ku wê biserbikevin. Gurûpê ku biçin wan qadan wana perwerde dike, bi wana re mijûl dibe, tenê ji bona ku heval di hundir de bi cî bibin û dest bi çalakiyên xurt bikin, dikeve nava hewldayînekî mezin de. Roxmî hemû zor û zehmetiyan dîsa jî bi azadî, bi têkoşîna demokrasî û bi pêşketina gêrîla bawer e.
Gava ku dijmin dibihîse ku projekî hevalan yê weha heye, dikeve nava xof û tirsekî mezin de. Dijmin xeteriya wê projê hîsdike û dest bi operasyonan dike. Wê demê hevalê Medenî bi pênc hevalan re li Munzurê ye. Dijmin cihê wana dibîne û heval bi wana re dikevin nava pevçûnê de. Hevalê Medenî mîna hinek kesan li hemberî êrîşên dijmin nakeve parastina pesîf de û xwe ji ber dijmin venaşêre. Bi dijmin re dikevin nava pevçûnê de û di encamê de hevalê Medenî û pênc hevalên dîtir di roja 1 ê Tebaxa sala 2007 an şehîd dikevin.
Rêka wî tê şopandin
Hevalê Medenî 17 salan di piratîkên şer de cihê xwe digire û qomîtantiya şerdike. Heya roja dawiyê jî xizmeta rêxistinê dike. Di meha Tebaxê de şehîd dikeve, bi wan perçe û fîşekên ku di canê wî de derbas bûne, rastiya şer dîtiye û nivîsandiye. Mirovên xwedî wicdan wê tenê navê hevalê Medenî di rûpelên dîrokê de nehêlin, lê belê wê di jiyana xwe de durûstbûn û fedakartiya wî bidin jiyankirin. Tenê ji bona ku rêxistin biserbikeve hevalê Medenî kedekî mezin dide. Ji ber serkeftina kesayeta xwe di serkeftina rêxistinê de dibîne. Xwe bi armanca xwe ve daye girêdan û di her şert û mercî de nehejiya ye û dev ji armancê xwe bernedaye. Lê belê em bi hatine bayekî biçûk re, dihejin, ji ber ku me jidil ew biryar nedaye ku em xizmeta rêxistinê bikin û bi armancê xwe ve negirêdayî ne.
Piştî ku hevalê Medenî şehîd dikeve, hemû heval bandor dibin, lê belê her kes wê sozê dide ku saheya Derya Reş û Koçgirî vekin û tê de gêrîlayetî bikin. Hevalê Medenî girîngbûyîna vekririna van saheyan ji bona gêrîla tê çi wateyê bi hevalan dabû fêmkirin û qenaetkirin. Ew ruhê biryarê û israrkirinê di wana de dabû avakirin. Gava ku dijmin hevalê Medenî şehîd dixîne, hesab dike ku wê heval xwe bidin paş, lê belê berevajî wê piştî şehadeta hevalê Medenî heval hîn zêdetir isrardikin ku derbasî Derya Reş û Koçgirî bibin. Heval wê hesret û miradê di dilê hevalê Medenî de nahêlin û derbasî wan qadan dibin. Heval li qada Derya Reş û Koçgirî çalakiyên gelek bi bandor lidardixînin û mîna berê dev ji wan qadan bernadin.
Hevalên Rê
- Ayrıntılar